تاریخ خبر: 1394/2/10
روز ملی شاخاب پارس
نشر این خبر با ذکر منبع: www.sarzaminjavid.com شایسته است
در ایران روز ۱۰ اردیبهشت روز ملی خلیج فارس نام گذاری شده که سالروز اخراج پرتغالی‌ها از تنگه هرمز و خلیج فارس است.
در حالیکه اتحادیه عرب از سال ۱۹۶۴ رسماً نام خلیج فارس رابرای عرب زبانان ممنوع کرده است اما در ایران تا سال ۱۳۸۱ هیچ مقاله و نوشته‌ای در رسانه‌های گروهی در دفاع ازنام خلیج فارس منتشر نشد و مطبوعات حاضر نبود پژوهش‌های دفاع از نام خلیج فارس را چاپ کنند آنچه منتشر شدیک جلد اطلس و دو جلد کتاب در تیراژ بسیار اندک بود که دایره کاربرد آن از چندکتابخانه و استاد دانشگاه فراتر نرفت. اما از سال ۱۳۸۱ با آمدن وب سایت و وبلاگ‌های فارسی رسانه‌های گروهی از انحصار خارج شد و وضعیت تغییر کردو اولین وبلاگها و پژوهشها در دفاع از نام خلیج فارس منتشر شدموجی ایجاد شد که محافل رسمی مجبور به دنباله روی ازاین موج گردید
پس از تحریف نام خلیج فارس دراطلس مشهور جهانی بنام نشنال جئوگرافیک که از سال تأسیس ۱۸۸۸ همواره نام خلیج فارس را بکار برده برای اولین بار در نسخه جدیددر آبان سال ۱۳۸۳ نام جدیدی را در کنار نام بین‌المللی خلیج فارس قرار داد. خشم و اعتراض عمومی در میان فعالان اجتماعی و فرهنگی داخل و خارج نسبت به این تحریف غیر علمی صورت گرفت و پس از ارسال هزاران ایمیل و نامه اعتراضی و یک طومار اینترنتی (پتیشن) با بیشتر از ۱۲۰ هزار امضاء به مؤسسه مذکور، مدیر مؤسسه مشهور آمریکایی ضمن عذرخواهی از ملت ایران، قول داد اشتباه خود را جبران کند این پیروزی نشان داد که با اتحادمی‌توان کارهای بزرگ کردو از تخریب و جعل هویت یک ملت بزرگ جلوگیری کرد. رسانه‌های گروهی عربی بطور بی‌سابقه‌ای خبر را بدون تفسیر اما بعضی با تمسخر و بعضی با نوعی تکریم نسبت به کار منعکس کردند قدس العربی به قلم عبدالباری عطوان مفسر مشهور جهان عرب نوشت:
- «عربها برای مشروع‌ترین حقانیت‌های خود قادر نسیتند چنین موج همبستگی ایجاد کنند که ایرانی‌ها برای یک نام انجام دادند».
- علی لاریجانی در همان زمان در مصاحبه‌ای مطبوعاتی اعلام کرد از ملت ایران انتظار می‌رود همان همبستگی را که در مورد تحریف نام خلیج فارس نشان دادند در خصوص حق مسلم هسته‌ای نیز بروز دهند.
- تلویزیون الجزیره و العربیه و سایر رسانه‌های عربی و بعضاً غربی نیز مصاحبه‌ها و تفسیرهایی در خصوص خشم عمومی جامعه ایران و عذر خواهی نشنال جغرافی ارایه کردند.
پس از این تحولات یکی از اقدامات دولت وقت، برای پاسداری از میراث فرهنگی و معنوی خلیج فارس موافقت رسمی با اضافه شدن روز ملی خلیج فارس به تقویم رسمی کشور بود. از ابتدای دهه ۱۳۷۰ که تلویزیون‌های ماهواره در کشور رایج شدبخش آگاه جامعه فرهنگی و کوشندگان مسائل اجتماعی و فرهنگی متوجه شدند که تلویزیون‌های خبری عربی و رسانه‌های گرهی کشورهای عربی حتی در بخش‌های غیر عربی و بخصوص انگلیسی تحریف نام خلیج فارس را بطور گسترده‌ای انجام می‌دهند. باتوجه به حقانیت و کاربرد مستمر تاریخی این نام در همه زبانها و زمانها و در جهت مقابله با تحریف گران و یادآوری اهمیت پاسداری از این نام کهن، طرفداران این میراث گران بها اقدامات خود را از سال ۱۳۸۰ در دفاع از آن یکپارچه‌تر و منسجم تر کردندو راهکارهای حفاظت از نام خلیج فارس را در جلسات و سمینارهای متعدد به اطلاع مقامات رساندند.
با توجه به بررسی اسناد در رابطه با نام گذاری روز خلیج فارس و مکاتبات پرونده مربوطه در ریاست جمهوری و ادارات سه‌گانه وزارت خارجه و گروه مستند ساز «مستندنام خلیج فارس» (شبکه ۱)و به گواهی کمیته تخصصی نام‌نگاری و یکسان‌سازی نامهای جغرافیایی ایران و همچنین کتاب اسناد نام خلیج فارس، میراثی کهن و جاودان (کتاب) و دکتر محمد عجم در مصاحبه ایرنا .[۱] و مصاحبه رادیو ایران با دو تن از پژوهشگران عضو کمیته خلیج فارس .[۲]دولت، پس از ملاحظه اراده قاطع عمومی جامعه و حرکت اعتراضی عمومی آبان ۱۳۸۳ مردم و وبلاگ نویسان نسبت به مجله نشنال جئوگرافی حاضر به اقدام عملی شد و پس از جلسات متعدد برای بررسی عوارض مثبت و منفی، سرانجام بااین نام گذاری‌ها موافقت شد.
- آقای ابطحی معاون حقوقی رئیس جمهور وقت در ۲۶ آبان ۱۳۸۳ در پاسخ به موج اعتراضات وب سایتها و وبلاگ نویسان خلیج فارس در مورد سکوت نهادهای رسمی در مورد نشنال جغرافی اعتراف کرد:
- «اولین حساسیت‌ها در وبلاگها بود. موج جدید حساسیت ایران دوستی در وبلاگها افتخار جدیدی است برای وبلاگ نویسان».[۳]
در پرونده خلیج فارس و صورتجلسه‌های موجود سال ۱۳۸۳ سه مکاتبه در ارتباط با نام گذاری روز ملی وجود دارد که به روئیت و حاشیه نویسی معاون رئیس جمهور، مدیران کل دفترریاست جمهوری و دفتر وزیر خارجه و مدیران کل خلیج فارس و حقوقی رسیده‌است:
- نامه آبان ماه ۱۳۸۳ مدیرکل سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران و به ضمیمه سه جلدکتاب «خلیج فارس نامی کهن تر از تاریخ و میراث فرهنگی» و ارسال ۲۵۰ جلد از همان کتاب برای نمایندگان مجلس شورای اسلامی حاوی راهکارهایی برای صیانت از نام خلیج فارس برای ادارات سه‌گانه وزارت خارجه و پیشنهادنام گذاری روز خلیج فارس
- گزارش اداره کل خلیج فارس و اداراه حقوقی و اداره اسناد وزارتخارجه در همین ارتباط و راهکارهای حفاظت از نام خلیج فارس منظم به کپی صفحه۹۱–۹۲ کتاب مذکور و کپی یک مقاله انتقادی روزنامه همشهری ۱۶تا ۲۷ مهر۱۳۸۱
- دو نامه از سوی ریاست جمهوری منظم به نامه‌های مورخ ۳بهمن ۱۳۸۳ شورای مدیران سازمان خلیج فارس (پرشن گلف آنلاین) برای نام گذاری روز ملی خلیج فارس و فاکس همان نامه‌ها از سوی نمایندگی ایران در نیویورک منظم به درخواست سازمان خلیج فارس.
- در واقع ایده‌های ضرورت دفاع از نام خلیج فارس و راهکارهای عملی در مورد نام خلیج فارس، نخست در سال ۱۳۸۱ در همشهری و وب سایت آنلاین آن تحت عنوان خلیج ایرانی[۴] که در رد مقاله الاهرام (به همت جمال عبدالناصر خلیج فارس، به خلیج عربی تبدیل شد) مطرح شد.
وسپس همان مطالب در جلسه کمیته یکسان‌سازی نامهای جغرافیایی مطرح و همچنین در دومین همایش ملی ژئوماتیک ایران اردیبهشت ۱۳۸۲ درسخنرانی تحت عنوان" اسامی جغرافیایی باستانی میراث بشریت[۵] ارایه گردید و سپس در وب سایت پرشن گلف آنلاین نیز منعکس گردید[۶] و همچنین دراولین همایش بین‌المللی کارتوگرافی خلیج فارس قرن ۱۶–۱۸ در دانشگاه تهران دوم خرداد ۱۳۸۳ با حضور اساتید برجسته ایرانی و خارجی جغرافیایی از جمله مرحوم دکتر محمدحسن گنجی مورد بررسی قرار گرفت مجدداً در اولین همایش یکسان‌سازی نامهای جغرافیایی غرب آسیا درسازمان نقشه‌برداری کشور اردیبهشت ۱۳۸۳ به اطلاع مسئولین مربوطه رسیدو نامه‌هایی نیز به نهادهای مسئول از جمله شهرداری تهران برای نام گذاری یکی از اتوبان‌ها با نام خلیج فارس ارسال و با واحد اجتماعی آن در این رابطه دیدار و گفتگو شد. درمرداد و شهریور ۱۳۸۳ پیشنهادسه گانه بصورت آنلاین در وب سایت (پرشن گلف آنلاین) و از طریق ایمیل به رای گیری عمومی طرفداران نام خلیج فارس گذاشته شد اکثریت رای دهنگان به ترتیب به موارد زیر رای دادند:[۷]
- - روز ۹ آذر برگشت سه جزیره به مام میهن.[۸]
- - روز ملی شدن نفت ۲۹ اسفند. (اولین پیشنهادارایه شده بودولی با بحث هاو مجادله و مخالفت اعضاروبرو شد؛ لذا طرفداران این روز نظر سومی راپیشنهاد دادند.
- - روزاخراج پرتغالی‌ها توسط ارتش ایران از خلیج فارس، پیشنهاد سوم نیز موافقان و مخالفانی داشت.
نتیجه رای گیری در تاریخ ۱۰ شهریور ۱۳۸۳ بصورت آنلاین منتشر و سپس توسط شورای مدیران سازمان خلیج فارس و از جمله: ریچارد فرای ایران شناس و ایران دوست آمریکایی- کاوه فرخ - محمد علاء- و پیروز مجتهدزاده طی نامه سوم بهمن ۱۳۸۳ رسماً برای رئیس جمهور وقت و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و برای وزارت خارجه و نمایندگی ایران در نیویورک نمابر گردیدو بعدها در روزنامه شرق[۹] و وب سایت‌های مختلف منتشر شد. دفتر رئیس جمهور وقت طی نامهای پیشنهاد را موکول به نظر مثبت وزارت امورخارجه نمود. طی دومین جلسه کارگروه (کمیته) حقوقی خلیج فارس در وزارت خارجه (متشکل از نمایندگان وزارتخارجه (سه اداره- حقوقی - اسناد- خلیج فارس) وزارت کشور- سازمان جغرافیایی ارتش - سازمان نقشه‌برداری...) در بهمن ۱۳۸۳ ضمن موافقت با نام گذاری (روز ملی خلیج فارس) روز شکست پرتغالی هارا برای نام گذاری مقبول تر دانست. با توجه به اختلاف در مورد روز دقیق شکست پرتغالی‌هادر جنگهای ایران و پرتغال ریاست جمهوری تعیین دقیق آن روز را به جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی موکول نمود و سرانجام بعد از پیگیری‌ها و استعلام‌های متعدد در تیر ماه ۱۳۸۴ خورشیدی شورای فرهنگ عمومی با استعلام از دانشگاه تهران روز ۱۰ اردیبهشت را روز شکست نهایی و خروج پرتغال معرفی نمود و این روز در شورای عالی انقلاب فرهنگی به ریاست رئیس جمهور وقت و تمامی اعضا تصویب و برای اجرا ابلاغ شد.[۱۰] و به این ترتیب روز دهم اردیبهشت ماه که سالروز اخراج پرتغالی‌ها و استعمار از تنگه هرمز و برگشت حاکمیت کامل برخلیج فارس بود،[۱۱] به نام روز ملی خلیج فارس نامگذاری و در تقویم خورشیدی ایران به ثبت رسید. .[۱۲]
۱۰ اردیبهشت فتح هرمز و حاکمیت بر کل خلیج فارس[ویرایش]
۲۱ آوریل سال ۱۶۲۲ سپاه ایران به رهبری امام قلی خان فتح هرمز (۱۶۲۲) را با موفقیت انجام داد و جزیره را از بزرگترین امپراتور قرن باز پس گرفت و جایگاه خود را در جهان در فهرست ابرقدرتهای قرن شانزدهم ثبت کرد. انگلیسی‌ها نیز ۴ کشتی خود را با خدمه فنی در اختیار ارتش امام قلی خان گذاشتند. آلبوکرک (پرتغالی) اعتقاد داشت هرکشوری که سه نقطه مالاگا- عدن و هرمز را در اختیار داشته باشد بر تجارت دنیا حاکم خواهد بود. اهمیتهرمزآنقدر بود که استعمارگران انگلیسی را نیز به طمع انداخته بود. بدلیل شکایت‌های ایرانیان گمرون از بی ادبی‌های پرتغالی‌ها، سپاه ایران قصد تنبیه پرتغالی‌ها در خلیج فارس نمود و نه تنها جزیره هرمز را آزاد ساخت بلکه این مقدمه شد که پرتغالی‌ها تا مومباسا درکنیا عقب‌نشینی کنند؛ و این شکست، شکست‌های پی در پی پرتغال در شرق آفریقا را بدنبال داشت و با حمایت پادشاههان ایران، امام مسقط موفق شد قلعه عظیم ممباسا را در جنگ خونینی که به جنگ صلیبی ممباسا معروف است را تصرف کند. ایران تا سال ۱۸۲۰ پرچمدار تمام خلیج فارس و دریای عمان و بحر فارس (مکران) شد. انگلیسی هااز شکست پرتغال خرسند بودندو به قدرت ایران اعتراف داشتندوایران را تنها رقیب قدرتمند عثمانی‌ها می‌دانستند. درعهدنامه مجمل ۱۸۰۹ وعهدنامه مفصل ۱۸۱۲ حاکمیت ایران را بر کل خلیج فارس برسمیت شناخت در حالیکه که انگلیس خود به عنوان ابرقدرت جهان ظهور می‌کرد.[۱۳]
در کتاب تاریخ عالم‌آرای عباسی چنین آمده‌است:
از فتوحات (پیروزی‌هایی) که درین سنه (سال) مبارکه مطابق احدی و ثلثین و الف(۱۰۳۱ قمری) به نیروی اقبال قرین حال اولیاء دولت بیزوال گردید، فتح و تسخیر بلده هرموز است که بسعی امامقلیخان امیر الامرا فارس بوقوع پیوست... و در سال گذشته اشعاری شد (به شعر درآورده شد) که بنابر ظهور بی ادبی‌های فرنگیه پرتکالیه (پرتغالی‌ها) مقیم آنجا... امیر الامرا مذکور لشکر بتادیب (مجازات) ایشان فرستده خود نیز متعاقب رفت... در این وقت که فرنگیه پای از دایره ادب بیرون نهاده به اموری که بتحریر پیوست اقدام نمودند... جماعت انگلیسی را اخبار نموده ایشان نیز بر حسب وعده آماده خدمت شدند. القصه‌امام قلی خان شجاعت شعار با جنود قاهره فارس (سربازان پیروزمندپارس) متوجه آن صوب (سوی) گشته خود در بندر گمبرو که الیوم به بندر عباسی موسوم است اقامت کردند و افواج قاهره (سپاهیان پیروزمند) از دریا با کشتی‌ها و سفاین عبور نموده داخل جزیره هرمز شدند... القصه بعد از دو ماه و چند روز امتداد ایام محاصره و جنگ و جدال به نیروی دولت و اقبال که همواره قرین حال این دودمانوالاست، قلعه رفیع بنیان هرموز که در متانت و حصانت شهره جهان و از کارنامه‌های نادره فرنگیان است، مسخر اولیای دولت ابد پیوند گردید.... چون خبر فتح هرموز رسید، جناب خانی (امام قلی خان) مورد تحسین و آفرین شاه (عباس) و سپاه گردید و آن خبر بهجت اثر بر مبارزان قلعه گشای رکاب همایون مبارک و میمون آمده در همان روز قلعه قندهار نیز بتوفیق کردگار مفتوح گشت.. از هر طرف که چشم گشایی نشان فتح... وز هر طرف که گوش نهی مژده ظفر.[۱۴]
اقدامات انجام شده[ویرایش]
- برگزاری جشن‌های سراسری روز خلیج فارس
دولت در سال ۱۳۸۳ سه مصوبه گذراند و بر اساس مصوبه دی /۲۷ دسامبر۲۰۰۴ وزارت ارشاد مسئول پیگیری مصوبات و برگزاری اولین فستیوال متنوع خلیج فارس شد. در ابتدای دوره ریاست جمهوری احمدی نژاد، از نمادها و مظاهر ایرانی گرایانه و از جمله نام خلیج فارس پرهیز می‌شدو چنانچه با تصدی آقای صفار هرندی به عنوان وزیر ارشاد وب سایت اولین فستیوال ملی خلیح فارس و مسابقه جهانی وبلاگ نویسی خلیج فارس ناگهان بسته شد. در وبسایت مسابقه فستیوال خلیج فارس دهها وبلاگ نویس بر اساس در خواست وزارت ارشاد طرحها، کاریکاتورهاو انیمیشن‌ها و مقاله‌ها (فروردین ۱۳۸۴) و راهکارهای پاسداری از میراث خلیج فارس را ارایه کردند و قرار بود طی مراسم تلویزیونی برندگان و برترین‌های این مسابقه ۳۰۰ سکه دریافت کنند. اما وب سایت این فستیوال بطور ناگهانی قبل از اعلام برندگان و اجرای مسابقه و بدون هیچ توضیحی، از سوی وزارت ارشاد حذف و مسابقه لغو شد. گفته شده که ۳۰۰ سکه این مسابقه چند ماه بعد صرف سمینار هلوکاست شده است. . ( روزنامه شرق تیر ۱۳۸۴) در سخنان افرادی مانندآیت الله مصباح یزدی و سیدمرتضی آقاتهرانی بصراحت با این نام مخالفت شده است.[۱۵] نامبرده فقط تشابهه اسمی با نماینده تهران دارد.
- از سال ۱۳۸۹ دولت احمدی نژاد توجه قابل ملاحظه‌ای به این موضوعات نشان داد و در سالهای اخیر، دولت و دیگر نهادهای حکومتی جمهوری اسلامی ایران تلاش کرده‌اند خود را نسبت به این موضوع حساس و متعهد نشان دهند. سال ۱۳۹۱ دو روز پیش از «روز ملی خلیج‌فارس» در ایران، برای اولین بار امامان جمعه شهرهای مختلف نیز در خطبه‌های خود، از «اهمیت و حقانیت» این نام سخن گفتند. از امامان جمعه تهران و شیراز تا شهرهای پلدختر، سوق و بردخون[۱۶]
.jpg?uselang=fa)
و روز ملی خلیج فارس با حضور مقامات در شهرهای حاشیه خلیج فارس و با جشنواره‌های مختلف گرامی داشته شد. احمدی نژاد با سخنانی همچون «حقانیت نام خلیج فارس چون خورشید تابان است و تاریخ گواه‌است که جاعلان نام خلیج فارس هیچ تمدنی ندارند» تندترین حمایت‌ها را از نام خلیج فارس بروز داد.[۱۷] حکام بعضی کشورهای عربی نیز نسبت به سفر احمدی نژاد به ابوموسی حساسیت نشان داده والفاظ تند و تهدید آمیز بکار بردندرئیس پلیس امارات ایران را به حمله نظامی تهدید کرد. مقامات نطامی ایران نیز متقابلاً پاسخ‌های تندی دادند در اینترنت هم جوانان ایرانی اقدام به مبارزه سایبری کرده و از جمله به فیسبوک ملک عبداله و سایت فدراسیون فوتبال امارات را با تصاویری از خلیج فارس تزئین کردند.[۱۸]
نامه به نهادها و روسای کشورهای برای نام خلیج فارس[ویرایش]
گروهی از مردم ایران و ایراندوستان سایر کشورهایجهان طی طومارها و نامه‌های مختلفی از روسای کشورها و موسسات و گردانندگان سایت‌هایی همچون گوگل ارث ادامه کاربردنام درست خلیج فارس را به جای هر نام دیگری مورد تاکیدقرار داده‌اند. از جمله این تومارها و نامه‌ها، می توان به پتیشن معروف ۱۲۰ هزار امضایی آذر ۱۳۸۳ به مؤسسه نشنال جغرافی اشاره نمود همچنین نامه به باراک اوباما رئیس جمهوری آمریکا[۱۹] که نزدیک به ۱۵ هزار نفر آن را امضاء کردندو نامه به وزیر دفاع آمریکا و وزیر خارجه کانادا اشاره کرد. ترجمه فارسی نامه به باراک اوباما چنین است:[۲۰] آقای رئیس جمهور، خلیج، خلیج فارس است. داریوش بزرگ در ۲۵۰۰ سال پیش آن‌راخلیج پارس نامید. هرودت (تاریخ‌نگار یونانی) آن‌راخلیج پارس نامید. دانشمندان عرب، چینی، روسی، اسپانیائی... آن‌راخلیج فارس نامیده‌اند. ریچارد فرای، استاد ممتاز دانشگاه هاروارد، آن‌را خلیج فارس می‌نامد. سازمان ملل متحد آن‌را رسماً خلیج فارس می‌نامد. همهٔ روسای جمهور دموکرات و جمهوری‌خواه آن‌را خلیج فارس نامیده‌اند. شما نیز لطفاً آن‌را خلیج فارس بنامید! با احترام یکی دیگر از این نامه‌ها را هم یک میلیون جوان ایرانی به مدیر گوگل ارث نامه نوشتند تا از عبارت درست خلیج فارس به جای نامهای دیگر استفاده کند.[۲۱]
- مرکز مطالعات خلیج فارس یکی از سازمانهای غیر دولتی و مردم نهاد است که با نظارت بر کاربردهای نادرست از نام خلیج فارس پیگیری و اقدام به مکاتبه و آگاهی بخشی به رسانه‌های گروهی خارجی می‌کند.
گردهمایی‌ها[ویرایش]
گروهی از مردم ایران و جهان همایش‌های مختلف تخصصی و غیرتخصصی با موضوع خلیج فارس برگزار کردند. برنامه بادبادک بازی[۲۲] هم از برنامه‌هایی بود که در کنار همایش‌های علمی و تخصصی برگزار می‌شد.
منابع[ویرایش]
- مصاحبه وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی وقت مسجد جامعی اشاره وی به نامه استادان دانشگاه آمریکا وکانادا و ریچاردفرای (اعضای پرشن گلف آنلاین)
- خبرگزاری باشگاه خبرنگاران. نام گذاری روز خلیج فارس یک روند چندساله بود
- اعتبار قانونی، تاریخی و جغرافیایی نام خلیج فارس گزارش منتشر شده در وبسایت سازمان ملل [۱۲]
- فیلم مستنداسناد نام خلیج فارس ارد عطارپور شبکه ۱ سیما
- کتاب خلیج فارس، نامی کهن تر از تاریخ و میراث فرهنگی بشر، شهریور۱۳۸۳ صفحه ۹۰تا ۹۲ راهکارهای پاسداری از نام خلیج فارس
- [۱۴]
- گزارش بی‌بی‌سی در خصوص جنجال نشنال جغرافی سال
- پیروز مجتهدزاده: ۹ آذر برای روز ملی خلیج فارس مناسب بود.
- روز ملی خلیج فارس چگونه شکل گرفت
- متن مقاله همایش ملی ژئوماتیک اردیبهشت ۱۳۸۲ راهکارها ص 36-37 [۱۷]
- کتابهای خلیج فارس شناسی
سازمان اینترنتی خلیج فارس
- فیلم مستند خلیج فارس
- تحریف نام خلیج فارس
- فتح هرمز (۱۶۲۲)
- جنبش جنوب ایران
- سفرنامه نویسان انگلیسی و ایران
- اسناد نام خلیج فارس، میراثی کهن و جاودان
- جنگهای ایران و پرتغال
- ساحل دزدان
- انجمن نشنال جئوگرافی
- گروه نامهای جغرافیایی در سازمان ملل
- کمیته تخصصی نام‌نگاری و یکسان‌سازی نامهای جغرافیایی ایران
- مقیم خلیج فارس (سرای بریتانیا در خلیج فارس)
- جنگ سرد اعراب و ایران