تاریخ خبر: 1394/12/19
نقش‌آفرینی «نوروز»باستانی درمناسبات فرهنگی
نشر این خبر با یاد ناشر"سرزمین جاوید" شایسته است
دانلود فایل کامل پژوهش جشن جهانی نوروز
گفت‌وگو با ابوذر ابراهیمی ترکمان، رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی
نقش‌آفرینی «نوروز» باستانی در مناسبات فرهنگی
در تاریخ جهان مناسبت‌هایی وجود دارد که ملت‌ها تلاش می‌کنند از آن برای نزدیکی و تحکیم ارتباط با سایر ملت‌ها استفاده کنند. جشن فرهنگی نوروز یکی از همین مناسبت‌ها و مشترکات فرهنگی و تاریخی است که باعث کاهش واگرایی در کشورهای منطقه شده است.
جشن‌ها را همچنین عموماً نمادی از هویت ملی و دینی هر ملتی می‌دانند که به نوعی بیانگر علایق، سلیقه‌ها و تعلقات فرهنگی آن ملت به شمار می‌رود. از این رو معرفی این آیین اصیل ایرانی هر ساله در ایام نزدیک به نوروز در دستور کار رایزن‌های فرهنگی کشورمان و سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی قرار می‌گیرد؛ سازمانی که یکی از اهداف اساسی‌اش معرفی ارزشهای فرهنگی و آیین‌های سنتی کشورمان است؛ خاصه که رویکرد سنت باستانی نوروز دعوت به دوستی و رفع کدورت در مناسبات اجتماعی است. ابوذر ابراهیمی ترکمان که از دی‌ماه سال 92 با حکم علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به ریاست این سازمان منصوب شده است می‌گوید در برنامه‌هایی که به همین مناسبت توسط رایزن فرهنگی کشورمان در کشورهای مختلف برگزار می‌شود تلاش می‌شود تا ارزشهای درونی این جشن که به نوعی نمادی از بازگشت دوباره آدمی به خویشتن روشن انسانی است به زبانی جهانی به مردمان بیرون از جهان ایرانی تفهیم شود. با نزدیک شدن به ایام نوروز با او درباره نقش‌آفرینی «نوروز» باستانی در مناسبات فرهنگی به گفت‌وگو نشسته‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
چند سالی است که برنامه‌های نوروزی به صورت ویژه مورد توجه رایزن‌های فرهنگی ایران در سایر کشورها قرار گرفته است در ابتدا بفرمایید که به اعتقاد شما اساساً معرفی سنت نوروز و تبیین پیام‌های این آیین باستانی چه ضرورتی دارد؟
هر ملتی سرمایه‌های فرهنگی ویژه‌ای دارد که بهره‌گیری از این سرمایه‌ها، مایه دوام و قوام آن ملت خواهد شد. خاصه اگر رویکرد این سنت، کمک به حیات معنوی انسان و دعوت به شادی و نیکی و یکدیگر دوستی و رفع کینه و کدورت در مناسبات اجتماعی باشد. از این رو آیین نوروز به عنوان یک آیین اصیل ایرانی، تمام ظرفیت‌های لازم را برای این معرفی دارد.
سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی برای معرفی نوروز به دیگر کشورهای جهان چه رسالتی دارد؟ آیا این سازمان قرار است معرف سنت‌ها و رسوم وابسته به این آیین باشد یا اینکه پیام‌ها وحکمت هر سنت و رسم نوروزی را برای مردم دیگر کشورهای جهان تبیین کند.
یکی از اهداف اساسی این سازمان، معرفی ارزشهای فرهنگی ایرانی- اسلامی و آیین‌های سنتی کشورمان است. رهبر معظم انقلاب نیز درخصوص معرفی این سنت اصیل ایرانی می‌فرمایند که: «آنچه ملت ایران در باب عید نوروز انجام داده است، یکی از زیباترین و شایسته‌ترین کارهایی است که می‌شود با یک مراسم تاریخی و سنتی انجام داد.» از این رو، سازمان خود را موظف می‌داند به معرفی درست و منطقی این آیین ایرانی و تاریخی که خاستگاهش ایران است و اکنون چند کشور پیرامونی نیز این سنت دیرینه را به جشن و شادی می‌نشینند، بپردازد. دیگر اینکه، سنت‌ها و رسوم این جشن باشکوه تا حدود زیادی معرفی شده و به نظر می‌رسد جای تکرار ندارد که نوروز، خود سخن از نوشدگیها و تازگیهاست و جز تکرار شیرین کار خود، هیچ گونه دوبارگی دل آزار دیگری را بر نمی‌تابد! ولی به اقتضای هر سنتی که مربوط به نوروز باشد، پیام معنوی و حکمت درونی آن، بازتابانده می‌شود تا ملت‌های ناآشنا با این فرهنگ بدانند، مثلاً «سبزه» نماد چه چیزی است یا تلاش و تکاپوی ماهی سرخ کوچک درون تُنگ شیشه‌ای نهاده شده بر سر سفره هفت سین، چه پیامی برای آدمی دارد.
در یک بازنگری کلی از عملکرد این سازمان به اعتقاد شما بیشتر روی کدام جنبه از آیین‌های نوروزی تأکید شده است و چه بخش‌هایی مغفول مانده است که باید بیشتر مورد توجه قرار بگیرد؟
این سال‌ها که سوگمندانه باید گفت جهان گرفتار خشونت‌ها و فروبستگی‌های بسیاری شده است و بیشتر ستیزهجوییها هم، رنگ دینی به خودگرفته است، ما نوروز را همچون نمادی از آرامش و صلح و دوستی تبلیغ کردهایم و به گفته حافظ، «آسایش دو گیتی» و تفسیر آن را در پیام خردمندانه «نوروز» یافتیم و بازتاب دادیم و در هر یک از نمایندگی‌های فرهنگیمان در خارج از کشور «سفره هفت سین»ی پهن کردیم و آن را «سفره همدلی» نامیدیم. از آنجا که این آیین را آیین رسمی ایرانی دانسته و می‌دانیم، بیشتر در جمع ایرانیان مقیم که درک روشنی از این سنت دارند، گرد می‌آییم و از این رو در تلاشیم تا ارزشهای درونی این جشن باشکوه «آغاز» را که نمادی از تجدید عهد انسان با آفریدگار پاک و طبیعت سبز و بازگشت دوباره آدمی به خویشتن روشن انسانی است، به «زبانی جهانی» به مردمانی بیرون از «جهان ایرانی» بفهمانیم که شایسته است این مهم با اتخاذ تدابیری هنرمندانه شتاب گیرد.
|
این سال‌ها که سوگمندانه باید گفت جهان گرفتار خشونت‌ها و فروبستگی‌های بسیاری شده است و بیشتر ستیزهجوییها هم، رنگ دینی به خودگرفته است، ما نوروز را همچون نمادی از آرامش و صلح و دوستی تبلیغ کردهایم و به گفته حافظ، «آسایش دو گیتی» و تفسیر آن را در پیام خردمندانه «نوروز» یافتیم و بازتاب دادیم و در هر یک از نمایندگی‌های فرهنگیمان در خارج از کشور «سفره هفت سین»ی پهن کردیم و آن را «سفره همدلی» نامیدیم |
بر این اساس مخاطب برنامه‌های سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در کشورهای مختلف کدام طیف از ملت میزبان است. با مرور برنامه‌های سال‌های گذشته به اجرای یک سری برنامه‌ها با موارد مشترک مواجه هستیم که برای جمع محدودی اجرا می‌شود. آیا با اجرای این برنامه‌ها می‌توان انتظار داشت رسالتی که اشاره کردید، اجرایی شود؟
به تعبیر رهبر معظم انقلاب، نوروز، عامل همگرایی و هم‌افزایی میان ملت‌های منطقه است. دوستداران ایران و فرهنگ ایرانی، اقلیت‌های مسلمان و شیعه، فارسی آموزان و علاقه‌مندان به هنر ایرانی و دانشجویان و نخبگان کشورهای هدف، بیشترین مخاطبان ما را تشکیل میدهند. علاوه بر آن، چنانچه کشورهایی با ما همسو باشند، چندان مشکلی برای فعالیت‌های فرهنگی نداریم، ولی در برخی کشورهای ناهمسو و از نظر فرهنگی، بیگانه با ما، برای انجام چنین برنامه‌هایی باید ملاحظات بسیاری مد نظر باشد به هر صورت، حفظ یک پایگاه فرهنگی با رعایت ظرافت‌های کاری برای ما مهم است.
اگر قرار است آیین نوروزی را به دیگر کشورهای جهان معرفی کنیم، آیا برنامه‌هایی که به این منظور تدارک دیده می‌شود، در رسانه‌های جمعی و فضای شهری هم نمودی دارد؟ به عنوان نمونه، مراسم «نوروز خوانی» که برای نخستین بار پیام آور غوغای نوروز است، برگزار می‌شود؟ اساساً آیا چنین امکانی برای رایزن‌های فرهنگی ایران در کشورهای مختلف وجود دارد؟
پرسش جالبی را مطرح کردید. باید گفت کشورهای حوزه نوروز و حوزه تمدنی ایران خود، برنامه‌هایی دارند که برای ما ایرانی‌ها نیز جالب است. مثل آنچه در جمهوری تاجیکستان و ازبکستان مؤمنانه و جدی مراسم و آیین‌های نوروزی را برپا می‌دارند. ولی در دیگر کشورها که نوروز را تنها یک سنت دیرپای ایرانی می‌شناسند و احترامی برای آن قائل هستند، به مدد تبلیغات و بروشورهای تبلیغاتی به زبان کشور هدف و نیز نصب تابلوهایی با مضامین معنوی، همراه با مناظر زیبای بهاری که خوشایند هر نگاه زیباشناسانه‌ای‌است، نمود پیدا می‌کند. سنت «نوروز خوانی» هم که بیشتر در مناطق شمالی ایران و برخی مناطق دیگر، همچون بشارت دهنده بهار و شادی و خرمی عمل می‌کند، در کشورهای دور که ناآشنا با این سنت ایرانی هستند، برگزار نمی‌شود لیکن، همان گونه که گفتم در افغانستان و جمهوریهای آسیای مرکزی و آذربایجان، مراسمی از این دست که تا حدودی مشابه رسم ایرانیاست، برپا می‌شود. در بسیاری از کشورها نیز شبکههای تلویزیونی با همکاری رایزنیهای فرهنگی اقدام به انعکاس آیین نوروزی می‌کنند. در مراکز علمی و دانشگاهی و حتی مدارس کشورهای مختلف خصوصاً کشورهای حوزه نوروز با همکاری نمایندگی‌های فرهنگی جمهوری اسلامی نوروز به عنوان یک آیین اصیل ایرانی با شکوه برگزار می‌شود.
دیدگاه و نگاه مردم دیگر کشورهای جهان که عضو پرونده چندملیتی نوروز نیستند نسبت به نوروز و آیین‌ها و مراسم نوروزی چیست؟
در یک عبارت خلاصه شده می‌توان گفت «به نام یک جشن ایرانی با چاشنی فرهنگ و هنر وارزش‌های دینی و آیینی» حرفی که نوروز برای جهانیان دارد، این است که شادی و آرامش در کنار فرهنگ و معنویت، جهان را جای بهتری برای زندگی می‌کند و روح نوروز از خشونت و ستیزه‌گری بیزار است. اکنون این سنت باستانی، در پهنه «دیپلماسی فرهنگی»، یکی از کارآمدترین و ثمربخشترین رویکردهاست. دریافت جهانیان از پیام‌های معنوی و فرهنگی نوروز، ما را در موقعیتی برتر مینشاند و تبلیغات خصمانه را بخوبی خنثی می‌سازد. آنها نوروز را یکی از ابعاد درخشان روح ایرانی و یکی از میراث‌های ماندگار تاریخ و فرهنگ ایران زمین می‌شناسند.
برنامه‌های این سازمان در کشورهایی که خودشان آیین نوروزی دارند و در دیگر کشورهایی که چنین سنتی ندارند، چه تفاوت‌هایی دارد؟
پیداست در کشورهایی همچون کشورهای آسیای مرکزی که با اشتیاق به دنبال برگزاری نوروز هستند، برای آنها نیز جذاب است که بدانند نوروز در ایران چگونه برگزار می‌شود لذا نمایندگی‌های فرهنگی در این زمینه تلاش مضاعف می‌کنند اما در کشورهایی که با این رسم ایرانی آشنا نیستند علاوه بر سفره هفت‌سین و تشریح این سفره توسط نمایندگان فرهنگی از مرکز نیز با اعزام گروه‌های هنری این آیین صلح و دوستی ایرانی معرفی می‌شود، مسابقه‌های فرهنگی، همراه با شادی و اهدای جوایز نوروزی و شعرخوانی با مضامین عیدانه که در مجموع «یـک روز مفرح و شاد» را رقم بزند، برگزار می‌شود.
در تدارک این برنامه تا چه میزان تناسب مؤلفه‌های فرهنگی کشور میزبان مورد توجه قرار می‌گیرد؟ در نگاه کلی به برنامه‌هایی که در سال‌های گذشته توسط این سازمان به این بهانه اجرا شده است، به نظر می‌رسد اغلب برنامه‌ها طبق روال معمول و مشترک هستند.
قطعاً نمایندگان فرهنگی جمهوری اسلامی در کشورهای مختلف با اشرافی که به حوزه فرهنگی کشورها دارند، متناسب با آن برنامه‌ریزی می‌کنند و درخواست‌های خود را در ارتباط با اعزام گروه‌های هنری براساس ذائقه مخاطبان به مرکز ارسال می‌کنند بنابراین تدارک برنامه برای مناسبت «نوروز» براساس احترام به مؤلفه‌های فرهنگی کشور میزبان که پذیرای ماست، انجام می‌شود. تردیدی نیست که باید تعریف روشنی از گزاره «مؤلفه‌های فرهنگی کشور میزبان» ارائه داد تا تناسب برنامه‌های نوروزی ما با آن سنجیده شود.
در برنامه‌های هر ساله آیا سیاست مشخصی برای تبیین یک پیام مد نظر قرار می‌گیرد؟ قرار است برنامه‌های سال 95 با چه محوریت و رویکردی اجرایی شود؟
پیام ذاتی و همیشگی نوروز، صلح و دوستی و آرامش و شادی است. این پیام در مواجهه با واقعیت‌های پیرامونی، رنگی ویژه می‌گیرد. مثلاً، هنگام تهدید آرامش و امنیت مردمان منطقه از سوی افراط‌گرایان که برخی کشورها را عملاً درگیر منازعات خونین کرده است، نوروز دعوتی می‌شود با درونمایه محبت و مهربانی و رادی و رواداری و چنین می‌اندیشم و براین گمان هستم که برنامه‌های نوروزی سال 1395 نمایندگی‌های ما این رویکرد را بازتاب خواهند داد.
نوروز به نوعی، میعادگاه ملت‌هایی است که اشتراکات فرهنگی بسیار دارند، اینکه کشورهای مختلفی بر سر سفره نوروز می‌نشینند، چه فرصت‌هایی را برای ارتباط بهتر بین ملت‌ها ایجاد می‌کند؟
همین که ملت‌های بسیاری درمی‌یابند که در سپیده دم تاریخ این سامان، سفره‌ای از مهربانی و همدلی به نام «نوروز باستانی» گسترده بوده است و اقوام گوناگونی دست در دست یکدیگر به شادکامی و مهرورزی، این روز ویژه و خجسته را دوست میداشتند و دل‌ها از کینه و کدورت میشستند و به میمنت چنین روزی، کام‌شان را شیرین می‌کردند، برای امروزیان که صاحبان آن مواریث کهن و زیبا و نامیرا هستند، بسیار دلنشین و گواراست.
«نوآمدگان» با هوشمندی و خردمندی می‌بینند که «نیاکان»شان با یکدیگر بر سر مهر بوده‌اند و سرود دوستی برای هم میخواندهاند و دست برادری به هم می‌داده‌اند. پس، هنگامی که به سر انگشت لطف و هنر و اعجاز شکوهمند «نوروز»، چنین احساس پاک و زیبایی در دلهای مردمان پاکنهاد این دیار جان می‌گیرد، راه برای دوستی‌های بیشتر و گستردهتر باز می‌شود و سویه‌های دیگر روابط از برکت یک آیین مشترک و پویا و کارساز تاریخی و باستانی، زنده
و فعال می‌شود و بدیهی است که انتفاع آن به همه بر میگردد.
رئیس جمهوری در پنجمین جشن جهانی نوروز که سال 1393 در کابل برگزار شد با استناد به پاسداشت اعتدال ربیع در نوروز، اعتدال را نه فقط یک آیین تاریخی بلکه روش اجتماعی برای رشد و همزیستی در جهان امروز عنوان کردند و در سخنانی بیان کردند که «ما می‌خواهیم نوروز را از صورت یک جشن به سیرت یک پیمان درآوریم»، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در دو سال گذشته چه برنامه‌هایی در این راستا انجام داده است؟
برپایی میزگردهایی که به جای «مونولوگ» و تک‌گویی، «دیالوگ» و گفت‌وگوی رویارو با جهانی ناهمسو را در دستور کار قرار داد تا مشق همدلی و همسویی، عملیاتی شود و برنامه‌های دیگری که نه فقط شناساندن ایران و اسلام، بلکه شناختن کشور هدف، ارزشهای دینی و فرهنگی‌اش و شناساندن آن به جامعه ایرانی را فراچشم داشت که این رویکرد اعتدالی، تصحیح نگاه یکسونگرانه پیشین بود. هنردیدن و جرأت شنیدن و شهامت پذیرفتن ارزشهایی اخلاقی از زبان نخبگان و سرآمدان ملت‌ها، یکی دیگر از مظاهر «رویکرد اعتدالی» بود که در گفت‌وگوهای بین‌الادیانی صورت بست.
همچنین چاپ کتابهای بسیاری که در راستای شناساندن چهره‌های تابناک فرهنگ وادب و آیین ملت‌های دیگر به جامعه ایران که از آنان، محجوب و مهجور بود و... این همه، تنها یکی از پیامدهای درک درست از سنتی کهن و درس‌آموز بوده است.
بیش از پنج سال از تصویب قطعنامه سازمان ملل درباره نوروز می‌گذرد، اما هنوز نوروز جایگاه جهانی پیدا نکرده و با توجه به شرکت سران کشورهای منطقه در دوره‌های گذشته، جشن جهانی نوروز بیشتر به عنوان یک جشن منطقه‌ای باقی مانده است. به نظر شما دلیل این اتفاق چیست و برای اینکه نوروز به جایگاهی جهانی برسد، چه کار باید کرد؟
نوروز همچون سخنگویی صادق و رسولی امین، «پیام» خود را به صد زبان در طول تاریخ رسانده است: آسایش دو گیتی تفسیر این دو حرف است با دوستان مروت با دشمنان مدارا! و پیامی دیگر «درخت دوستی بنشان که کام دل به بار آرد/ نهال دشمنی بر کن که رنج بی شمار آرد!» رهبر معظم انقلاب درخصوص ثبت جهانی نوروز، تعبیری به این مضمون دارند که می‌فرمایند: «ثبت جهانی نوروز، هدیه ملت ما به سایر ملت‌هاست.» از این رو به نظر می‌رسد که باید به این نکته توجه داشته باشیم که به ثمر نشستن کار فرهنگی و تحقق اهداف فرهنگی با فعالیت‌های صنعتی و اقتصادی بسیار متفاوت است؛ فعالیت در حوزه فرهنگی ایجاد نگرش یا تغییر نگرش است که چندان با معیار زمان سنجیده نمی‌شود ممکن است سال‌های طولانی زمان صرف شود و هزینه‌های مادی بسیاری لازم باشد تا یک فعالیت فرهنگی به نتیجه برسد همین طور نباید از این نکته غفلت کنیم که به فرموده درست و زیبای شمس‌الحق تبریز، آن خداوندگار «عشق» و «شادی» و آن خورشید جهان افروز «مهر و مردمی» ایام می‌آیند تا از شما مبارک شوند، پس نوروز از شما مبارک است!»/روزنامه ایران
آيين پاسداشت نوروز در موزه‌ي ملي ايران
خبرنگار امرداد - شادان رستمي :
معاون توسعه‌ي مدیریت سازمان میراث فرهنگی از برگزاري مراسم آغازین بزرگداشت آيینهای نوروز، سه شنبه 18 اسفند در موزه‌ي ملی ایران خبر داد.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، سمیع الله حسینی مکارم، معاون توسعه مدیریت سازمان میراث فرهنگی، صنايع دستي و گردشگري افزود:«پاسداشت و بزرگداشت آيینهای نوروزی با توجه به اهمیت این میراث ناملموس که گستره‌ي وسیعی دارد و با مشارکت 12 کشور در فهرست میراث جهانی به ثبت رسیده است، مورد توجه ویژه‌ي سازمان میراث فرهنگی است.»
وی ادامه داد: «با توجه به اهمیت این میراث بشری، ستاد دايمی نوروز در سازمان میراث فرهنگی تشکیل شد که یکی از مهم‌ترین مصوبه‌های این ستاد، برپایی نوروزگاه‌ها به منظور شناسایی و معرفی مطلوب نوروز است، بر همین پايه(:اساس) 16 استان به عنوان پایلوت برای اجرای طرح نوروزگاه‌ها انتخاب شده است.»
حسینی مکارم، همچنین به برپایی نوروزبازارها در 14 استان اشاره کرد و افزود: «برپایی همایش علمی با 10 پنل تخصصی، انتشار مجله نوروز و برپایی نمایشگاه عکس از جمله برنامه‌هایی است که در این 12 استان انجام می‌شود.»
معاون توسعه‌ي مدیریت سازمان میراث فرهنگی يادآور شد: با برپایی منسجم مراسم بزرگداشت آيینهای نوروزی، ایجاد نوروزگاه‌ها و نوروزبازارها، استان‌های مورد نظر می‌توانند از این فرصت برای جذب گردشگران بیشتر استفاده کنند.
وی گفت: «نوروزبازارها در استان‌های، سیستان و بلوچستان، هرمزگان، بوشهر، خوزستان، کردستان، آذربایجان شرقی، گیلان، فارس، گلستان، خراسان رضوی، کرمان، اصفهان و تهران برگزار می‌شود.»
حسینی مکارم افزود:«نوروز بازار، جشنواره و یا نمایشگاهی برای فروش محصولات نیست و در آن هیچ‌گونه خرید و فروشی صورت نمی‌گیرد بلکه تنها فرهنگ عرضه شود.»
دکتر فرزانه گشتاسب در همایش ملی نوروز:
● نوروز جلوه‌گاه پیوند فرهنگی میان ایرانیان است
خبرنگار امرداد _ نگار جمشیدنژاد :
همایش ملی «نوروز، میراث صلح» از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع و گردشگری، پژوهشگاه میراث فرهنگی و پژوهشکده‌ی مردم‌شناسی با همکاری مراکز دانشگاهی و پژوهشگاهی در مجموعه‌ی موزه‌ی ملی ایران برگزار شد.
نشست «نوروز، تنوع فرهنگی و وحدت ملی در میان اقوام ایرانی» با سخنرانی دکتر فرزانه گشتاسب، پژوهشگر زرتشتی پیرامون «نوروز و وحدت ملی؛ زرتشتیان ایران» درباره‌ی جنبه‌های تاریخی و سنتی نوروز نزد زرتشتیان ایران برگزار شد.
دکتر فرزانه گشتاسب با اشاره به این که در میان نوشته‌های دوره‌ی باستان و میانه‌ی ایران، قدیمی‌ترین اشاره به نوروز در کتاب «نیرنگستان» آمده است و در این کتاب از نوروز به نام «روز خورداد» و «روز سال» یاد شده است، گفت: «در فصل سوم "دینکرد"، "بندهش" و "زادِسپَرَم" از نوروز به عنوان جشنی کهن یاد شده است. همچنین "روز اورمزد و ماه فرودین" نام دیگری برای اشاره به نوروز و آیین‌های آن در دست‌نوشته‌ای پهلوی به نام (م.او 29) است. در همه‌ی این متونی که نام برده شد هیچ اشاره‌ای به جزییات جشن نوروز و آداب و رسوم آن نمی‌یابیم. آگاهی ما از جزییات و مراسم نوروز، یا از نوشته‌های نویسندگان دوران اسلامی مانند ابوریحان بیرونی، جاحظ، نَرشَخی، خیام، مَقریزی و آدم مِتز به دست آمده است یا از راه پژوهش و گرد‌آوری فرهنگ شفاهی قوم‌های گوناگون حوزه‌ی فرهنگی ایران به دست می‌آید.»
وی درباره‌ی برگزاری جشن نوروز نزد زرتشتیان ایران گفت: «زرتشتیان ایران از دیرباز دو تاریخ برای برگزاری نوروز داشته‌اند؛ نخست، نوروزِ دینی بر پایه‌ی گاه‌شمار قدیم و بدون کبیسه، دیگری نوروز رسمی در آغاز بهار و آغاز سال نو، در تقویم جلالی، که آیین و مراسم این دو نوروز با هم تفاوت دارد. از حدود سال 1330 به دلایل گوناگون تلاش شد تا مراسمی که برپایه‌ی سال‌نمای قدیمی و بدون کبیسه انجام می‌شود به تقویم رسمی منتقل شود. با جابه‌جایی آیین‌ها ازسال‌نمای قدیم به سال‌نمای جدید بسیاری از آیین‌های کهن به فراموشی سپرده شد و تنها شمار کمی از زرتشتیان هنوز رسم‌های وابسته به سال‌نمای کهن را حفظ کرده‌اند.»
گشتاسب چیدن سفره‌ی هفت‌سین نوروز را تنها یادگار سفره‌ی کهنِ ایرانیان باستان، نزد ایرانیان امروز دانست و در ادامه گفت: «شاید هنوز با سفر به گوشه و کنار این سرزمین بتوان گوناگونی برپایی سفره‌های نوروز را دید اما شوربختانه حقیقت تلخ این است که همه‌ی این سفره‌ها در حال تبدیل به سفره‌ی هفت‌سین نوروزی هستند. به باور من آنچه، به ویژه امروز در این جشن ملی ارزشمند است، نگاه‌داری همه‌ی آداب و رسوم نوروزی در گستره‌ی فرهنگی ایران است. زیرا نوروز جشنی است که از دیرباز، زمان و جایگاه رویارویی فرهنگ‌ها و آداب گوناگون بوده است. از زمانی که در دروازه‌ی ملل تخت جمشید، ملت‌های گوناگون برای برگزاری این جشن در آغاز سال نو گردهم می‌آمدند، تا امروز که پس از گذشت 25 سده هم‌چنان آیین‌های نوروزی را می‌توان مهم‌ترین رسمی دانست که سرتاسر جلوه‌گاه پیوند فرهنگی میان ایرانیان است.»
این پژوهشگر زرتشتی در پایان افزود: «به باور من برپایی جشن نوروز به گستره‌ی ایرانِ فرهنگی با همه‌ی آیین‌های گوناگون، بهترین الگو برای یادگیری یگانگی فرهنگی است و رنگی که هر ایرانی به نوروزِ خانه و شهر و به نوروزِ باورهای خود می‌زند، در کتاب رنگارنگ فرهنگ ایران‌زمین، همچون رنگین‌کمانی هزاررنگ، به زیبایی جلوه‌گری می‌کند.»
نشست «نوروز تنوع فرهنگی و وحدت ملی در میان اقوام ایرانی» از سلسله نشست‌های همایش ملی «نوروز، میراث صلح» دوشنبه 17 اسفند ماه 1394 خورشیدی، از ساعت 18 با سرپرستی سعید تقوی رییس اداره اقلیت‌های دینی وزارت ارشاد و با باشندگی کارشناسان و پژوهش‌گران پیروان ادیان توحیدی( کلیمیان، آشوریان، زرتشتیان و ارامنه ایران) در پژوهشگاه میراث فرهنگی تهران برگزار شد.
مشاور رییس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی:
نوروز بهترین نشانه هویت ایرانی است
احمد محیط طباطبایی افزود: این تفکر و اندیشه باعث می‌شود که یک انسان در مسیر صلح حرکت کند که نتیجه‌اش همزیستی، وفاق و همگرایی انسان‌ها با یکدیگر است.
وی با بیان اینکه همگان نوروز را به عنوان هویت مهم ایرانی قبول دارند تصریح کرد: یکی از چیزهایی که که نشانه هویت ایرانی است تسامح و تساهل است که در هیچ پدیده فرهنگی دیگری همچون نوروز آن را نمی‌بینیم.
محیط طباطبایی نوروز را میراثی دانست که بهترین نشانه هویت ایرانی است و گفت: هویت ایرانی که یکی از ویژگی‌هایش همزیستی افراد با زبان، گویش و نژاد‌های مختلف درکنار همدیگر است در یک جهان فرهنگی که ایران خوانده می‌شود شکل گرفته است.
وی گفت: سفره نوروز نیز نشان از این ویژگی دارد زیرا که تکاثر آئین‌ها در نوروز باعث شده هر قومیتی طبق سنت‌ها و برداشت‌های خود از نوروز چیزی به این سفره اضافه کند.
او با بیان اینکه سفره نوروز به همه ایرانیان اعم از مسلمان، مسیحی، زرتشتی، کرد، لر، ترک و... متعلق است تاکید کرد: گستره این سفره به پهنه جهانی است که همگان در اطراف آن از ظرفیت بالایی برای صلح و با هم زیستن بهره می‌گیرند.
نوروز نشانه تمدن ایرانیان
حسینعلی قبادی سرپرست پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی دیگر سخنران این نشست گفت: نوروز بازخوانش یک تمدن از عهد اسطوره‌ای تا دوران معاصر است.
وی افزود: نوروز دعوت انسان برای بازگشت به خویشتن، درک همزاد پندارانه انسان با عالم پیرامون و دعوت به فطرت است.
قبادی با طرح این پرسش که چرا نوروز پا گرفت و چه ملتی می‌توانست نوروز را خلق کند گفت: قطعا یک مقدمات منطقی وجود داشت که ایرانیان توانستند نوروز را بیافرینند و آن مقدمات توانمندی تمدن سازان ایرانی بود.
وی در پاسخ به این پرسش که چرا نوروز با وجود این دگرگونی‌ها پایدار مانده و به دست ما رسید است اظهارداشت: اگر بپذیریم که علت‌های پایداری یک پدیده باید ریشه در جنس عواملی داشته باشد که آن را به وجود آورده‌اند درمی یابیم که تمدن ایرانی توانست توانمند باقی بماند چرا که نوروز باقی مانده است.
او نوروز را یکی از بزرگ‌ترین شاخص‌های تمدن ایران دانست و اظهار داشت: انتخاب روز اول فروردین برای نوروز نشانه سلیقه و فرهیختگی ایرانیان است که با اعتدال گرایی آنها گره خورده است.
وی «ظرفیت‌های انسانی نوروز، گسترش عواطف و سرمایه سازی در حوزه تبادل عاطفه انسانی»، «کارکرد تربیتی اخلاقی نوروز»، «جهانی سازی ایران و انتقال عظمت»، «جنبه جهان شمولی فرهنگ ایرانی به دیگران» را از کارکردهای نوروز دانست.
قبادی از «اصالت قوم ایرانی»، «نشان یکپارچگی و وحدت بخشی هویت ایرانی»، «قدرت انتخاب تمدنی»، «نشان دهنده تلفیق عناصر نوروز در فرهنگ ایرانی اسلامی»، «ظرفیت معنوی نوروز»، «کارکرد اجتماعی» و «مظهریت سلامت افزایی» رابه عنوان سایر کارکردهای نوروز نام برد.
دو مظهر برجسته ایران شهری زبان فارسی و نوروز است
پازوکی پژوهشگر و عضو انجمن حکمت و فلسفه دیگر سخنران این نشست گفت: بیش از اینکه نوروز یک واقعه یا یک رویداد تقویمی باشد حاصل یک تفکر و اندیشه است.
وی با اشاره به این نکته که این تفکر، تفکر ایران شهری نام دارد، اظهارداشت: ایران شهر یک تفکر خاصی است که شاید بتوان آن را تمدن نامید و معادل آن پلیس در فرهنگ یونان است که مرادش شهر در برابر ده نیست.
به گفته پازوکی، ایران شهر عالمی است که ایرانیان در آن ساکن بوده‌اند و جایی است که بر این عالم حاکم بوده و سکونت حقیقی را برای ایران به ارمغان آورده است و اگر کسی اهل ایران جغرافیایی باشد و اهل تفکر ایران شهری نباشد اهل ایران نیست.
او دو مظهر برجسته ایران شهری را زبان فارسی و نوروز دانست و افزود: زبان یک قوم اندیشه و تفکر یک قوم است.
این پژوهشگر گفت: نوروز به عنوان یک رویداد مقدس بروز تکوینی و بروز تشریعی دارد یعنی در عالم انسانی تکوینا و تشریعا مقدس بوده است.
به گفته پازوکی نوروز ما را به دارالسلام فرا می‌خواند و ایران شهر دارالسلامی است که در قرآن به آن اشاره شده و نوروز ما را متذکر آن می‌سازد که با تحقق سلام در وجود خود در ورود به دارالسلام مستعد پاسخ به دعوت الهی شویم.
دستیار ویژه‌ي ريیس جمهور:
● نوروز، شناسنامه تاریخی و هویت ملی کشور است
نوروز، شناسنامه تاریخی و هویت ملی کشور است و در دوره‌هاي تاریخی گوناگون، ایران را به جهانیان معرفی کرده است.
به گزارش مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری حجت الاسلام علی یونسی دستیار ویژه ريیس جمهور در امور اقوام و اقلیت‌های دینی و مذهبی در جلسه شورای سیاست‌گزاری جشن نوروز که بامداد امروز 23 آذرماه در سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری برگزار شد، گفت: نوروز، شناسنامه تاریخی و هویت ملی کشور است.
وی ادامه داد: نوروز همواره ما را در مقاطع تاریخی مختلف حفظ و به جهانیان معرفی کرده است، نوروز یک سنت درخشان و پایدار تاریخی است که شاهد دگرگونی‌های عظیم و آمدن و رفتن‌های بسیاری از دولت‌ها بوده است.
دستیار ویژه ريیس جمهور پافشاري کرد: نظام‌های بسیاری از شرق و غرب، برای از بین بردن این سنت تلاش کردند اما آنچه در نهایت اتفاق افتاد، هضم شدن این نظام‌ها در چشمه عظیم هویتی و تاریخی بود که همواره ملت ایران را حفظ کرده و سایر ملل را تحت تاثیر قرار داده است.
حجت الاسلام یونسی با اشاره به اینکه، نوروز یک آيین هویت‌بخش و جوشان است، یادآور شد: پدران ما نوروز را آنچنان در دل مردم نفوذ داده‌اند که نمی‌توان در آن خللی ایجاد کرد.
وی اضافه کرد: نوروز با دین مغایرت ندارد بلکه می توان از آن برای پیشرفت دین بهره برد، ما می توانیم ارزشهای اخلاقی را با استفاده از نوروز در کشور و منطقه اشاعه دهیم، نوروز سرآغاز زندگی و حیات طبیعت است که ما را متوجه نگاه به آینده می کند.
دستیار ویژه ريیس جمهور با اشاره به اینکه حیات اصلی گردشگری در ایام نوروز صورت می گیرد، یادآور شد: تحرک بی‌نظیر اقتصادی در ایام نوروز ایجاد می شود، مردم در روزهاي پیش از نوروز به تهیه و تدارک مایحتاج خود می‌پردازند و در نوروز هم میلیون‌ها نفر با سفر به نقاط مختلف کشور موجب رونق اقتصادی می‌شوند.
یونسی با بیان اینکه ابعاد شادی‌بخش نوروز باید تقویت شود، افزود: پیرایه‌هایی که تناسبی با نوروز ندارند باید حذف شوند و شادی و رونقی که از روزگاران قدیم در این ایام وجود داشته را دوباره در بین مردم رواج دهیم.
وی افزود: برای زنده‌كردن و ایجاد شادی و رونق نوروز باید ستادی با حضور دستگاه‌های گوناگون اعم از وزارت کشور، وزارت ارشاد، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و نهادهای دیگر تشکیل شود.
دستیار ویژه ريیس جمهور گفت: امروز هم‌افزایی و هماهنگی بین کشورهای حوزه نوروز به درستی شکل گرفته است و امیدواریم این هماهنگی مستمر باشد.
حجت الاسلام یونسی با تاکید بر اینکه اقوام ایرانی نوروز را مقدس می‌دانند ادامه داد: نوروز می‌تواند بهترین ابزار برای نزدیکی اقوام ایرانی باشد و ما باید از این فرصت به خوبی استفاده کنیم.
برنامه‌های سازمان میراث فرهنگی برای نوروز در 4 موضوع برگزار می شود
همچنین در این جلسه سمیع الله حسینی مکارم معاون توسعه مدیریت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و دبیر شورای سیاستگذاری جشن نوروز، با اشاره به اینکه این آئین بین تمام اقوام ایرانی مشترک است، توضیح داد: نوروز با مشارکت 13 کشور و با محوریت جمهوری اسلامی ایران به ثبت جهانی رسیده است.
وی ادامه داد: براساس وظایفی که سازمان میراث فرهنگی در پژوهش، معرفی و حفاظت بر عهده دارد، شورای سیاستگذاری نوروز تشکیل شد که در سال جاری به شکل هدفمند و منظم برنامه‌های جشن نوروز در سراسر کشور با 4 موضوع اصلی برگزار می شود.
در ادامه مرتضی رحمانی موحد معاون گردشگری و دبیر ستاد هماهنگی خدمات سفر با ارايه توضیحاتی در رابطه با این ستاد، گفت: با توجه به اینکه رویکرد ستاد در دو سال گذشته موفق بوده است، مدیریت فرهنگی و نظام‌مند کردن آداب سفر، امسال در دستور کار ستاد هماهنگی خدمات سفر قرار گرفته است.
وی يادآوري کرد: تلاقی نگاه آيینی به نوروز و کارکرد ستاد هماهنکی خدمات سفر با استعداد اجرایی، ما را در مسیر درستی برای حفظ و معرفی این آيین قرار می دهد.
اسدالله درویش امیری معاون امور مجلس، حقوقی و استان‌ها در این نشست، گفت: نوروز به ایجاد وحدت ملی در کشور کمک می‌کند، این آيین نقطه اشتراک مردم کشور است و ما باید از آن به درستی استفاده کنیم.
همچنین در این نشست بهمن نامورمطلق معاون صنایع دستی با بیان اینکه، نوروز یک رويداد بی نظیر است، یادآور شد: این میراث ارزشمند نشان از درایت نیاکان ما در نگرش به زندگی دارد که ما باید آن را حفظ کنیم.
وی افزود: گرچه نوروز در ایجاد وحدت ملی و همچنین استحکام بنیان خانواده نقش دارد اما مضامین اصلی آن نباید نادیده گرفته شود.
وي یادآور می‌شود، برنامه‌های سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری برای نوروز در 4 موضوع برگزار خواهد شد.
این جشن در قالب چهار کمیته، شامل کمیته همایش علمی، نوروز بازار، عروسک‌های نوروز و اجرای فعالیت‌های تبلیغاتی فرهنگی با هدایت و راهبری مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به عنوان دبیرخانه نوروز برگزار خواهد شد.
گفتنی است در قالب کمیته همایش علمی که ریاست آن را حسن زاده ريیس پژوهشکده مردم‌شناسی پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی بر عهده دارد، «همایش نوروز، میراث صلح و دوستی» شامل بخش‌های فراخوان مقاله، افتتاحیه، پنل‌های علمی موازی، نمایشگاه عکس نوروز در کشورهای اکو، نمایشگاه عکس سلام های نوروزی، نمایشگاه عروسک های نوروزی، تقدیر از نوروزشناسان، چاپ کتاب سلسله مقالات ارايه شده به همایش، چاپ کتابهای «نوروز و محیط ریست»، «بازی‌های نوروز» و «نان و شیرینی‌های نوروز»، برگزار می‌شود.
همچنین در کمیته نوروز بازار که راهبری آن را میرشکرایی عضو کمیته ثبت میراث فرهنگی ناملموس و فرهاد نظری مدیرکل دفتر ثبت آثار سازمان بر عهده دارند، نوروز بازار در 12 شهر کشور شامل، تهران، اصفهان، کرمان، گنبد کاووس، چابهار، لاهیجان، تبریز، سنندج، آبادان، قشم و بوشهر در دهه سوم اسفند ماه بر پا می‌شود.
در کمیته عروسک‌های نوروزی به ریاست یدالله پرمون مدیرمرکز میراث ناملموس تهران، پنل‌های علمی موازی با همایش نوروز با موضوع عروسک نوروزی و همچنین نمایشگاه عروسک های نوروزی، نمایش عروسکی، نمایش فیلم، نمایشگاه عکس، کارگاه ساخت عروسک های بومی و محلی در سطح ملی و بین المللی در کاخ جهانی گلستان اجرای می‌شود.
یادآور می‌شود، در کمیته اجرایی با راهبری حمید ضیایی پرور رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، طرح‌های ساخت انیمیشن ویژه گردشگری نوروز، استفاده از ظرفیت شبکههای اجتماعی و اطلاع رسانی، همکاری با شهرداری ها و صدا و سیما، برگزاری دومین جشنواره فیلم و عکس نوروز، چاپ تمبر نوروز، انتشار نشریه نوروز، انجام امور تبلیغاتی و اطلاع رسانی در فضای مکتوب و مجازی و سایت سازمان، چاپ کتب درپيوند با همایش نوروز و چاپ پوستر، اجرایی می‌شود.
گفتنی است هموندان(:اعضای) شورای سیاستگذاری جشن نوروز اعم از سمیع الله حسینی مکارم معاون توسعه مدیریت، حمید ضیایی پرور رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی، سیدمحمد میرشکرایی، احمد محیط طباطبائی، یدالله پرمون، علیرضا حسن زاده، حجت الاسلام صابری، محمدرضا کارگر مدیرکل امور موزه‌ها و فرهاد نظری مدیرکل دفتر ثبت آثار، در این جلسه باشنده بودند.