تاریخ خبر: 1394/12/1
سیلاب در کمین تهران
نشر این خبر با یاد ناشر"سرزمین جاوید" شایسته است
بعد از زلزله، نوبت به خطری رسید که پس از هر بارش پایتخت را تهدید می‌کند
سیلاب در کمین تهران
۳۵ تا ۴۰ میلیمتر بارش باران می‌تواند هشداری برای وقوع سیلاب در تهران باشد
شهروند| یکشنبه، ٢٨ تیرماه بارشی سیل‌آسا پایتخت را عزادار کرد و خانواده‌های تهرانی را در به در گمشده‌هایی که سیل با خود برد. سیل کن بر طبق اعلام رسمی ٨ کشته بر جای گذاشت که با گذشت ٨ ماه، دو تن از آنها پیدا نشده‌اند تا پرونده سیل کن و آن عصر وحشت بسته شود. پرونده‌ای که پیش‌بینی نگران‌کننده‌ای را با تهران همراه کرد و یادآور شد که این فاجعه پایان کار نخواهد بود. تهران بی‌پناه و آسیب‌پذیر در مقابل زلزله، سایه سیل را هم بر سر خود می‌بیند. این هشداری است که کارشناسان به‌تازگی آن را مدام مطرح می‌کنند و از سیلاب‌هایی سخن می‌گویند که ممکن است با هر بارشی تهران را با خود ببرد و بار دیگر پایتخت را به عزا بنشاند. پژوهش مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران نشان می‌دهد: «ریسک سیلاب در پایتخت افزایش یافته» و بررسی چند سیلاب به وقوع پیوسته در تهران و توجه به میزان بارش در این سیلاب‌ها نشان می‌دهد كه خطر وقوع سیلاب در تهران با آستانه حدود ۳۵ تا ۴۰ میلیمتر امکان‌پذیر است.
در ادامه این پژوهش اشاره شده که سیلابی در تهران در روز چهارم فروردین سال ۱۳۷۴ با ۴۲ میلیمتر بارش به وقوع پیوست. روز ۱۳ اسفند سال ۶۵، نیز با ۵۲ میلیمتر بارش، سیلابی در تهران به راه افتاد در ماه‌های بهمن و مرداد همین سال هم با وجود کم بودن بارش، سیلاب‌هایی در تهران به وقوع پیوست که شاید بتوان آن را به زهکشی و ناکارآمدی جوی‌های شهر مربوط دانست. دهم اسفند ماه سال ۶۶ نیز سیلابی در شمیران اتفاق افتاد که میزان بارش در آن ۴۴ میلیمتر بود. کارشناسان با بررسی میزان بارش‌ها در این چند سیلاب به وقوع پیوسته در شهر تهران معتقدند که آستانه ۳۵ تا ۴۰ میلیمتر بارش باران، می‌تواند هشداری برای وقوع سیلاب در تهران باشد. یکی از مناطق آسیب‌پذیر در برابر سیلاب گودال‌هایی است که از برداشت شن و ماسه متعدد و عمیق در ساحل غربی رودخانه کن ایجاد شده است. برداشت‌هایی که تا عمق ۵۰ متر صورت گرفته و در بخش‌های مرکزی تا عمق ۸۵ متر نیز قابل مشاهده است. در این‌خصوص رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران دراین‌باره معتقد است که «این برداشت‌ها با شیب نزدیک به قائم و بدون رعایت تمهیدات خاص صورت پذیرفته‌اند. این در حالی است که در شرایط حاضر ساختمان‌ها و تاسیسات شهری متعددی در مجاورت آنها ساخته شده و در شرف گسترش به سمت و سوی این گودها هستند. از این رو احتمال بروز حوادث مختلف ازجمله رانش خاک، جاری شدن آب رودخانه به داخل گودها و ... دور از انتظار نیست.»
احتمال تخریب دیوار بین ابرگودال‌های شن و ماسه تهران با رودخانه کن
ریسک وقوع سیلاب در پایتخت افزایش یافته است
شهروند| تهران در برابر سیلاب‌های احتمالی آسیب‌پذیر است؛ این را خسارت‌های جانی و مالی۲ سیلاب اخیر اثبات می‌کند. یکی از نقاط بحرانی در تهران در برابر این بحران ابر گودال‌های شن و ماسه در جنوب تهران است.
براساس پژوهشی که مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران انجام داده است، فراوانی وقوع سیلاب در ایران از ۳۹ رویداد در سال ۱۳۵۰، به ۲۷۶ مورد در سال ۱۳۷۷ فزونی یافته است. این روند در ادامه، همین‌طور رو به افزایش بوده است.
تابستان امسال ۲ حادثه شهری پرتلفات در اطراف شهر تهران رخ داد. بارش شدید و ناگهانی باران در منطقه کن و جنوب شرق تهران سبب جاری شدن سیلاب شد. حادثه‌ای که خسارت‌های مالی و جانی زیادی به جا گذاشت و درجه بالای آسیب‌پذیری تهران در برابر این‌گونه حوادث را نشان داد.
اما مدیریت شهری برای مقابله با این بحران چه برنامه‌هایی دارد؟ احمد صادقی، رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران با تأیید آسیب‌پذیر بودن تهران در برابر سیلاب‌های احتمالی به مهر گفت: کلانشهر تهران با وسعتی در حدود ۷۰۰ کیلومترمربع یکی از کلانشهرهای مهم جهان با عوارض و مشخصات منحصر است، عبور رودخانه‌های متعدد از داخل محدوده شهری تهران و دستکاری‌های به وجود آمده در آنها طی سالیان مختلف ازجمله ساخت سیل برگردان‌های شرق و غرب تهران و همچنین ساخت شبکه بسیار وسیعی از سامانه اصلی و فرعی آب‌های سطحی در شهر تهران بر پیچیدگی‌هاي مدیریت آب‌های سطحی در این کلانشهر افزوده است. یکی از مناطق آسیب‌پذیر در برابر سیلاب گودال‌هايی است که از برداشت شن و ماسه متعدد و عمیق در ساحل غربی رودخانه کن ایجاد شده است. برداشت‌هایی که تا عمق ۵۰ متر صورت گرفته و در بخش‌های مرکزی تا عمق ۸۵ متر نیز قابل مشاهده است. صادقی در این‌خصوص توضیح داد: این برداشت‌ها با شیب نزدیک به قائم و بدون رعایت تمهیدات خاص صورت پذیرفته‌اند. این درحالی است که در شرایط حاضر ساختمان‌ها و تأسیسات شهری متعددی در مجاورت آنها ساخته شده و در شرف گسترش به سمت و سوی این گودها هستند. از این رو احتمال بروز حوادث مختلف ازجمله رانش خاک، جاری شدن آب رودخانه به داخل گودها و . . . دور از انتظار نیست.
او افزود: حجم عظیم خاکبرداری صورت گرفته و توسعه بی‌رویه آنها در سطح و عمق، باعث ایجاد اختلاف تراز قابل توجه بین کف معادن تا کف بستر رودخانه کن شده است؛ به دلیل قرار گرفتن این معادن در طول کل ساحل غربی رودخانه، تخریب دیواره مشترک بین آنها مهم‌ترین و محتمل‌ترین خطر محسوب می‌شود. به دلیل اشباع بودن آبرفت بستر رودخانه و اختلاف ارتفاع زیاد کف رودخانه و معادن، حتی در صورت تخریب بخشی از این دیواره مشترک، باعث گسترش تخریب‌ها تا فاصله زیادی در بالادست و پایین‌دست شده و مجموعه رودخانه و مستحدثات و تأسیسات و... به سمت معادن حرکت خواهد کرد. علاوه بر این وقوع حوادث ثانویه ازجمله آبشستگی سایر دیواره‌ها و وقوع رانش در آنها نیز محتمل است.
رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران یادآور شد: این موضوع در محدوده‌هایی که عرض دیواره به حدود ۵ متر رسیده بحرانی‌تر بوده و احتمال وقوع تخریب بیشتر است. به‌ویژه آن‌که عملیات عمرانی در اطراف این محدوده و انحراف آب رودخانه در این بازه، باعث فرسایش کناره ساحل غربی و بحرانی‌تر شدن آن می‌شود.