نشر این خبر با ذکر منبع: www.sarzaminjavid.com شایسته است 

بلوط‌ها، سوخت تنور محرومان

زمستان در راه است و مردم مناطق سخت‌گذر و محروم استان‌های زاگرسی مانند کهگیلویه‌وبویراحمد، چهارمحال‌وبختیاری و... در حال آماده‌کردن خانه‌هایشان برای فصل سرما هستند. بخشی از مراحل این آمادگی تأمین سوخت مورد نیاز برای گذران این فصل است. تأمین سوخت برای بسیاری از روستاییان و عشایر این استان‌ها یعنی قطع درختان و بریدن شاخه‌های آنها برای درامان‌ماندن از سوز سخت سرما. 
 

در حوزه‌های نفت‌خیز شهرستان گچساران استان کهگیلویه‌وبویراحمد اگرچه حدود یک‌چهارم نفت کشور تأمین می‌شود، اما در همین استان که ٣٣٠‌هزار نفر از جمعیت ٦٣٠‌هزارنفری‌اش روستا‌نشین هستند، روستاهای بسیاری را می‌توان دید که خبری از گاز لوله‌کشی‌شده و نفت‌رسانی آسان در آنها نیست. بخشی از مشکل به کوهستانی‌بودن راه‌های دسترسی آنها برمی‌گردد، اما علت بخش بزرگی از ماجرا چیزی نیست جز محرومیت؛ محرومیتی که باعث شده اهالی بسیاری از این روستاها حتی با حدنصاب خط فقر هم فاصله‌ای معنا‌دار داشته باشند. 
 

عکس‌های این گزارش را حسن غفاری، عکاس شناخته‌شده اهل همین استان، چندروز پیش در یکی از مناطق کهگیلویه‌وبویراحمد گرفته است. جنب‌وجوش آمادگی برای زمستان در روستاهای محروم این منطقه آغاز شده است و طبق سنتی دیرینه، زنان، دختران و دختربچه‌های کم‌سن‌وسال راهی بلندی‌های کوه‌ها می‌شوند تا چوب درختان بلوط را برای زمستانشان جمع‌آوری کرده، به کول بکشند و به خانه بیاورند؛ چوب‌هایی که به‌ناچار با قطع‌کردن شاخ و برگ درختان جوان یا کهن‌سال بلوط تأمین می‌شود. آن‌طور که عکس‌های غفاری نشان می‌دهد در این روستاها هر خانه برای رفتن به پیشواز زمستان حجم بسیار بزرگی از چوب را جمع کرده است؛ چوب‌هایی که تا چندی پیش بلوط‌زاران تاریخی زاگرس بوده‌اند.  این عکاس در رابطه با این مجموعه‌عکس خود نوشته‌ای را ضمیمه کرده است که روایتی از اصل ماجراست، نوشته‌ای که این‌گونه آغاز می‌شود: «مدیون و بدهکار هر دو عالمی اگر فکر کنی این صحنه‌ها ساختگی است و آن دختربچه شش‌ساله برای قرارگرفتن جلو دوربین عکاسی هیزم به پشت خود دارد، واقعیت این است اگر این دختربچه در همین سن عادت نکند و برای آوردن هیزم از جنگل‌های اطراف آموزش نبیند، در آینده نمی‌تواند ادامه‌دهنده سنت دیرین جمع‌آوری هیزم توسط زنان برای مصرف روزانه و تولید گرمای نجات‌بخش در زمستان شود.

اینجا سرزمین شاه‌غالبی‌هاست (منطقه‌ای در استان کهگیلویه‌وبویراحمد)، در همسایگی بختیاری‌ها. شاه‌غالبی‌ها همچون سایر طوایف تامرادی و زیلایی در مناطق مورزرد زیلایی، موشمی، اوچندار، سیلوکله وار و... . حیاط‌هایی ساخته‌شده و انباشته‌شده از ساقه و تنه درختان بلوط دارند: در این مناطق یارانه‌های نقدی علاوه بر اینکه نتوانست به رونق سوخت نفت و گاز تحت عنوان یارانه سوخت کمکی کند زحمت سه دهه تلاش برای جایگزینی سوخت فسیلی به جای سوخت نباتی را هدر داد و هیزم‌شکنان بیشتری را در نبود خدمات نفت و گاز‌رسانی به روستاها به سوی جنگل‌ها کشاند. این وضعیت سودجویان و فرصت‌طلبان را در مسیر فروش هیزم و تولید زغال قرار داده است و بی‌شرمانه سرمای زمستان را بهانه کار خود می‌کنند». غفاری در ادامه مطلب خود به مسئولان هم نهیب زده و نوشته است: «مسئول محترم استانی و ملی، نه تنها دیدن هیزم به پشت این زنان مسلمان هم‌وطن برای شما باید دردآور باشد بلکه بریده‌شدن شاخه درختان و نابودی شرایط زیست‌محیطی این مرزوبوم در سرزمین نفت و گاز استان کهگیلویه‌وبویراحمد نیز».
 

در رابطه با قطع درختان جنگلی برای سوخت که یکی از اصلی‌ترین عوامل ازبین‌بردن پوشش جنگلی در کشور است، هادی کیادلیری، رئیس انجمن علمی جنگلبانی ایران و رئیس دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی علوم و تحقیقات تهران در گفت‌وگویی با «شرق» می‌گوید: «طبق آماری که مسئولان سازمان جنگل‌ها و منابع طبیعی کشور اعلام کردند، سال گذشته هشت میلیون مترمکعب چوب به شکل سوخت در کشور مصرف شده است، در حالی که این آمار پیش از اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها حدود پنج میلیون مترمکعب بوده و این موضوع حکایت از افزایش دوباره حجم استفاده از چوب به‌عنوان سوخت در مناطق مختلف کشور دارد». طبق گفته کیادلیری: «رساندن سوخت به مناطق روستایی و محروم کشور وظیفه وزارت نفت و دیگر دستگاه‌های مسئول در این زمینه است و سازمان جنگل‌ها کاری نمی‌تواند بکند، اما وقتی آنها وظایفشان را درست انجام نمی‌دهند عواقب و تبعات آن متوجه جنگل‌های کشور می‌شود».
رئیس دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی علوم و تحقیقات تهران همچنین می‌گوید: «با اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها و آزادسازی قیمت سوخت و همچنین افزایش تورم در کشور وضعیت به گونه‌ای شد که اگر به‌عنوان مثال پیش از آن قطع درخت برای استفاده از سوخت برای روستاییان و عشایر صدهزار تومان سود داشت، حالا این سود چند برابر شده و ساکنان این مناطق دلیلی نمی‌بینند یارانه دریافتی خود را صرف تأمین سوخت کنند و ترجیح می‌دهند آن را برای نیازهای دیگرشان خرج کنند، همین موضوع باعث افزایش بسیار زیاد قطع درختان برای تأمین سوخت زمستانی شده است».
 

کیادلیری همچنین در پاسخ به این سؤال که در این شرایط راهکار حل این معضل چیست نیز این‌طور توضیح داد: «در شرایطی که دنیا در حال عبور از سوخت فسیلی به سمت سوخت‌ها و انرژی‌های پاک است، وضعیت در کشور ما به‌گونه‌ای شده که باید تلاش کنیم سوخت مردم این مناطق را از چوب به سوخت فسیلی تغییر دهیم و این نشان می‌دهد ما متأسفانه دچار پس‌رفت شده‌ایم. در این سال‌ها، در شرایطی که کشور ما کشور آفتاب و انرژی‌های پاک است و با هزینه‌ای کم می‌توان برای مردم مناطق محروم انرژی‌های پاک مانند انرژی خورشیدی برای تأمین نیازهای گرمایشی و انرژی تأمین کرد، به نظر من در این شرایط ما راهی نداریم جز اینکه میان‌بر بزنیم و از سوخت چوبی به سمت انرژی‌های پاک برویم تا این مشکل به سمت حل‌شدن برود».

آتش‌سوزي‌هاي مكرر پارك ملي گلستان در سال‌هاي اخير به سبب عواملي همچون خشكسالي، كاهش رطوبت، افزايش گرما و بي‌توجهي برخي افراد، آسيب‌هاي زيادي به اين منطقه بكر وارد كرده است. 

روز جمعه آتش‌سوزي در ارتفاعات پارك ملي گلستان به وقوع پيوست كه تا صبح روز شنبه تدوام داشت. در اين آتش‌سوزي كه به گفته كارشناسان عمدي بوده است بالاي 20 هكتار از جنگل‌ها در آتش سوخت و نابود شد. شديدترين آتش‌سوزي‌هاي پارك از سال 86 آغاز شده و همه‌ساله هم ادامه پيدا كرده است. پيش از اين و در سال‌هاي 86 تا 90 و 91 به‌ندرت گزارش‌هاي مربوط به آتش‌سوزي‌ها رسانه‌اي مي‌شد. از ابتداي سال 93 اما سلسله‌ آتش‌سوزي‌هايی رخ‌داده و مسئولان پارك ملي و محيط‌زيست استان گلستان هربار از كمبود و نبود امكانات و نيروهاي كافي براي مهار آتش سخن گفته‌اند. 

 وسعت آتش‌سوزي به بيش از ۲۰ هكتار رسيد

فرماندار شهرستان گاليكش درباره اين آتش‌سوزي اذعان كرد: اين آتش‌سوزي در ارتفاعات لوهندر و سلطانعلي پارك ملي گلستان به وقوع پيوست و تا صبح شنبه تداوم داشت. حسن خسروي افزود: نيروهاي حفاظتي و آتش‌بانان پارك ملي گلستان، منابع طبيعي گاليكش و مراوه تپه با همكاري نيروهاي مردمي به استعداد حدود ۱۰۰ نفر اقدام به اطفاي حريق کرده و موفق به خاموش كردن آن شدند. او خاطرنشان كرد: به دليل وزش بادهاي موسمي پاييزي، احتمال شعله‌ور شدن مجدد كنده‌هاي درختان نيمه‌سوخته اورس دور از انتظار نيست. فرماندار شهرستان گاليكش پوشش گياهي منطقه دچار آتش‌سوزي را مرتعي با پوششي از درختان اورس اعلام كرد و درباره دليل اين آتش‌سوزي گفت: قرائني مبني بر دخالت عامل انساني در اين آتش‌سوزي وجود دارد و در اين رابطه يك نفر از كساني كه به‌طور غيرمجاز در عرصه‌هاي ممنوعه پارك ملي گلستان حضور داشتند، دستگير شده است. به گزارش ايرنا، حدود ۴۰ درصد از مساحت پارك ملي گلستان در حوزه شهرستان گاليكش قرار دارد و از نظر اداري، اداره امور جنگل گلستان نيز مربوط به اين شهرستان است. 

  شكارچيان؛ متهم آتش‌سوزي 

مديركل اداره حفاظت محيط زيست گلستان با بيان اينكه آتش‌سوزي اخير پارك ملي گلستان عمدي بوده و از طرف شكارچيان رخ داده است، گفت: تاكنون۵۰ هكتار از پارك ملي گلستان در آتش سوخته است. اسماعيل مهاجر در ارتباط با آتش‌سوزي پارك ملي گلستان گفت: حدود ۵۰ هكتار از پارك ملي گلستان دچار حريق شده است كه بيشتر اين آتش‌سوزي مربوط به بخش مرتعي و قسمت كمتري در مناطق جنگلي رخ داده است. او ادامه داد: درختاني كه در اين آتش‌سوزي آسيب ديده‌اند، شامل درختان بلوط، ارس، درختچه آلوچه، زرشك، گلابي وحشي و... مي‌شوند كه برخي دچار آسيب‌ديدگي سطحي و برخي دچار آسيب‌ديدگي‌هاي عميق شده‌اند، همچنين اراضي مرتعي كه بيشتر پوشش گياهي علفي داشتند نيز كاملا سوخته‌اند. مديركل اداره حفاظت محيط زيست گلستان با بيان اينكه آتش‌سوزي در مراتع كه ۸۰ درصد مناطق آتش‌گرفته را تشكيل مي‌دهد، مهار شده است، افزود: اطفای حريق در مناطق جنگلي همچنان ادامه دارد و در تلاش هستيم كه با حضور نيروهاي محيط زيست، منابع طبيعي، جوانان منطقه، مردم محلي و... پايش‌ها و نظارت‌ها را انجام دهيم تا پيش از شروع طوفان، ۲۰ درصد باقي‌مانده نيز اطفا شود. مهاجر درباره علت وقوع اين آتش‌سوزي اظهار كرد: اين آتش‌سوزي به صورت عمدي توسط شكارچيان رخ داده است كه يكي از آنها شناسايي شده و از دستگاه قضا درخواست كرده‌ايم كه با شدت با اين متخلفان برخورد كنند تا بيش از اين شاهد چنين حركت‌هاي ضدبشري نباشيم. او با اشاره به اينكه از سال ۸۴ هر ساله آتش‌سوزي‌هاي سنگيني در پارك ملي گلستان رخ داده است، تصريح كرد: امسال ۳ الي ۴ حريق در سطح وسيع داشتيم، اما حريق‌هاي كوچك ۱۰ الي ۲۰ مورد رخ داد كه با مديريت‌هاي به‌روز شده و ايجاد آتش‌بان به موقع اطفا شد، در همين منطقه دچار اطفا نيز ما ايستگاه آتش‌بان داشتيم كه به موقع متوجه آتش‌سوزي شدند، در غير اين صورت، فاجعه‌اي بسيار بزرگ رخ مي‌داد. به گزارش ايلنا، مديركل اداره حفاظت محيط زيست گلستان افزود: امسال حدود ۵۰ هكتار از پارك ملي گلستان دچار حريق شده است، اما سال گذشته بيش از ۱۰۰۰ هكتار از جنگل‌هاي اين پارك ملي به خاكستر تبديل شد. 

٣٠ هکتار از اراضی پارک ملی گلستان در آتش‌ سوخت
آنا: مدیرکل حفاظت محیط ‌زیست استان گلستان از وقوع آتش‌سوزی در ٣٠ هکتار از اراضی پارک ملی گلستان خبر داد و گفت: این آتش‌سوزی عمدی بوده و یکی از عاملان آن که شکارچی است در درگیری با محیط‌بانان، دستگیر و دیگری متواری شده است. اسماعیل مهاجر، دراین‌باره توضیح داد: این آتش‌سوزی دو روز پیش در منطقه صعب‌العبور «لهندر» در مرکز شرقی پارک ملی گلستان آغاز شد و هرچند تا حدودی کنترل شده بود، اما روز گذشته به‌دلیل وزش باد شدید، دوباره شدت گرفت. وی علت این حادثه را عمدی اعلام کرد و افزود: آتش به‌وسیله دو شکارچی و به عمد در این منطقه ایجاد شده است. کمااینکه مردادماه سال گذشته نیز در همسایگی همین منطقه آتش‌سوزی شد که آن مورد هم به دست شکارچیان ایجاد شده بود. مهاجر گفت: شکارچیان برای پرت‌کردن حواس محیط‌بانان، آتش را به پا کرده‌اند تا بتوانند به‌راحتی به شکار حیات‌ وحش در این منطقه حفاظت‌شده بروند. وی تأکید کرد: با همت مردم محلی، محیط‌بانان و نیرو‌های منابع طبیعی توانسته‌ایم ٩٠ درصد از آتش‌سوزی را مهار کنیم، اما برای اطفای کامل حریق با کمبود آب مواجه هستیم.  

آرمان / شرق

به کانال سرزمین جاوید بپیوندید : telegram.me/sarzaminjavid