نشر این خبر با یاد ناشر"سرزمین جاوید" شایسته است

كمربند و تسمه‌هايي كه ميان شاخه‌هاي سرو ابركوه جا خوش كرده‌اند؛ كمربندها را براي جلوگيري از باز و دو نيم شدن سرو، ميان شاخه‌ها بسته‌اند

سازه‌اي سيماني در حدود 50 متري درخت برای بازديد گردشگران احداث شد كه فشار بسياري بر سرو وارد كرده و موجب متراكم شدن خاك اطراف شده است

مركز تفسيركنندگان سرو، يكي از سازه‌هاي ديگر اين مكان است؛ مركزي كه بسياري متوجه ماهيت آن نشده‌‌اند. البته خيلي زود كافي‌شاپ جاي آن را گرفت

پوشاندن كف محوطه با مصالحي مانند سيمان و آجر ، به ريشه‌هاي اين سرو چهار هزار و 500 ساله آسيب وارد كرده است

ميراث فرهنگي ،اين پروژه را براي توسعه زيرساخت‌هاي گردشگري انجام مي‌دهد اما توسعه زيرساخت‌ها به بهاي تخريب درخت عاقلانه نيست

فقط ۱۴ درخت روی زمین وجود دارد كه پيش از تولد حضرت مسیح نيز وجود داشته‌اند؛ سرو ابر كوه، يكي از اين 14 درخت است؛ درختي كه اين روزها خبرهاي خوبي از آن به‌گوش نمي‌رسد. خبري آمد كه موجب شوك بسياري از ايراني‌ها شد؛ سرو چهار هزار و پانصد ساله ابركوه دو نيم شد. پس از اين خبر، دوستداران سرو به ابركوه به آنجا رفته و از نزديك آن را بررسي كردند. براساس مشاهدات آن‌ها كمربندها و تسمه‌هاي به اطراف درخت وصل شده‌اند. كمربند و تسمه‌هايي كه ميان شاخه‌هاي سرو ابركوه جا خوش كرده‌اند، حاشيه فراواني به‌دنبال داشته و موجب نگراني بسياري از دوست‌داران سرو ابركوه شده است. آن‌ها بر اين باورند كه مسئولان اين كمربندها را براي جلوگيري از باز و دو نيم شدن سرو، ميان شاخه‌ها بسته‌اند اما مسئولان اين مساله را شايعه‌اي بيش نمي‌دانند.

سايه شوم بي‌برنامه‌گي و كج سليقه‌اي

سرو ابر كوه، كهن‌ترين موجود زنده ايران با قدمتي بيش از چهار هزار و پانصد سال است. سرو ابركوه در سايه بي‌برنامگي و پروژه‌هاي سليقه‌اي ، حال و روز خوشي ندارد.  ساخت و سازهاي غيركارشناسي بلاي جان كهن‌ترين موجود زنده ايران شده است. به‌منظور ساماندهي وضعيت سرو، سازه‌اي سيماني در حدود 50 متري درخت احداث شد. با اين سازه سرو محصور شده و گردشگران از اين ورودي براي بازديد درخت تردد مي‌كنند. به‌گفته بسياري از كارشناسان محيط زيست، احداث اين سازه فشار بسياري بر درخت وارد كرده و موجب متراكم شدن خاك اطراف شده است.

مركزي به‌ نام تفسيركنندگان سرو

مركز تفسيركنندگان سرو، يكي از سازه‌هاي ديگر اين مكان است؛ مركزي كه تاكنون بسياري متوجه ماهيت اصلي آن نشده‌‌اند. البته تابلوي مركز تفسركنندگان سرو خيلي زود پايين آمد و تابلوي كافي‌شاپ به‌جاي آن نشست. مكاني كه آسيب‌هاي بسياري به سرو وارد كرده است. حتي سيستم سرمايشي و گرمايشي اين مكان به درخت صدمه زده است. همچنين حوضي كه در محوطه سرو ساخته شد نيز موجب آسيب‌هايي به درخت شد.

سريال تكراري آسيب به سرو

اين اولين بار نيست كه سرو ابركوه خبرسازي شده است. چندي پيش ساخت رستوراني در فاصله 20 متري آن با اعتراض‌هاي فراواني همراه بود. ماجرا چه بود؛ « ‌‌در فاصله 20 متري سرو ابركوه با صلاحديد فرمانداري اين شهرستان يك رستوران درحال احداث است؛ اين درحالي بوده كه حريم اين سرو 60 متر است و ساخت و ساز در فاصله 20 متري آن آسيبي جدي به اين درخت كهن  وارد مي‌كند ». اين خبري بود كه به‌سرعت در شبكه‌هاي اجتماعي منتشر مي‌شد.

ساخت رستوران يا محوطه‌سازي در حريم 20 متري سرو ابركوه موجب نگراني بسياري از فعالان ميراث فرهنگي كشور شده است. يك فعال ميراث فرهنگي دراين‌باره به «قانون» گفت: «تعريف حريم آثار تاريخي در كشور ما متفاوت است و بسياري از قوانين آن بي‌اطلاع هستند. برخي براين باورند كه فاصله دو متري درخت، حريم آن محسوب نمي‌شود، درحالي كه تا فاصله 50 متري آن ريشه‌هاي درخت گسترانده مي‌شود.كارگاهي كه به‌گفته مسئولان براي محوطه‌سازي و به‌گفته فعالان ميراث فرهنگي و برخي از رسانه‌ها براي احداث رستوران است؛ در آن مصالحي همچون سیمان، آهک، فلز و...  استفاده مي‌شود كه  حيات اين درخت را تهديد مي‌كند. ميراث فرهنگي اين پروژه را براي توسعه زيرساخت‌هاي گردشگري انجام مي‌دهد اما توسعه زيرساخت‌ها به بهاي تخريب درخت عاقلانه نيست، اين كار به‌دليل درك ناقصي كه از مفهوم حريم وجود دارد اين اتفاق رخ داده است.  شنيده‌ها حاكي از آن است كه مي‌خواهند يك رستوران براي گردشگران احداث كنند اما حتي اگر به‌گفته مسئولان ميراث محوطه‌سازي هم بخواهند انجام دهند، به‌دليل اينكه ريشه‌هاي درخت از نزولات جوي تغذيه مي‌كنند، كف‌سازي اين محوطه مانع رسيدن نزولات جوي به ريشه‌ها و باعث  از بين رفتن آن‌ها مي‌شود. تمامي اين اتفاقات درحالي مي‌افتد كه سرو كهنسال ابركوه سال گذشته به‌دليل گرما و آلودگي دچار بيماري شد و به توجه  و مراقبت بيشتري نيازمند است».درحالي كه فعالان ميراث فرهنگي به‌دليل استقرار كارگاه مصالح ساختماني نگران وضعيت سرو ابركوه بودند، مسئولان وقت ميراث فرهنگي يزد اجراي پروژه محوطه‌سازي را مطابق طرح مصوب اعلام كردند. برخي از مسئولان گفته بودند:« اين مجموعه توسط هيات امنايي متشكل از اداره ميراث فرهنگي، فرمانداري، شهرداري و يك سمن ميراث فرهنگي اداره مي‌شود. درخصوص اين پروژه يكسري جوسازي توسط برخي افراد با اهداف خاص انجام شده است. براساس طرح مصوب اجراي قلوه‌سنگ و كف‌سازي در محوطه‌ سرو انجام شده است. اين اقدام در شعاع بيش از 20 متر بوده و هيچ‌گونه دخل و تصرفي در حريم سرو اتفاق نيفتاده و آسيبي نيز به‌آن وارد نشده است. »

آسيب، پيامد سازه‌هاي اطراف سرو

مركز تفسيركنندگان سرو، حوض، كافي‌شاپ، مكاني براي ورودي يا رستوران، كاربري آن‌ها هيچ تفاوتي براي كهن‌ترين موجود زنده ايران ندارد. پيامد ايجاد چنين سازه‌هايي،آسيب و خسارت‌هاي جبران ناپذير به سروابركوه است. دو مساله نگران كننده درخصوص ايجاد چنين سازه‌هايي وجود دارد، نخست آنكه پوشاندن كف محوطه با مصالحي مانند سيمان و آجر ، آسيب به ريشه‌هاي اين سرو چهار هزار و پانصد ساله وارد شده است. در آخر نيز عدم استفاده از معماري اصيل خشت و گل كوير ايران است؛ معماري ‌اي كه كوير آن را به‌وادي فراموشي سپرده است. ساخت حوضي كه با معماري كوير بيگانه است، نمونه يكي از همين اشتباه‌هاست.

دومين درخت كهنسال دنيا

برخي از كارشناسان مي‌گويند: «سرو ابركوه به‌عنوان دومین درخت کهنسال و ارگانیسم زنده جهان به‌نام «پارسیک» شناخته می‌شود. اين سرو در قسمت جنوب‌غربی شهر ابرکوه واقع شده و شهرت و اهمیت تاریخی به این شهر داده است. این درخت چهار هزار و 500 ساله، بعد از قله سرفراز «دماوند» در تهران، دومین اثر طبیعی ایران بوده که در فهرست میراث ملی به‌ثبت رسیده است. تنه این درخت، قطری حدود 5/4 متر دارد که محیط تنه آن روی زمین به 5/11 متر می‌رسد، همچنین شاخه های آن 85/1 متر قطر دارند و ارتفاع آن 35 متر و محیط آن 18 متر است.در اوایل سال 2010 میلادی، روزنامه چاینادیلی درگزارشی ویژه، نام10 درخت کهنسال دنیا را اعلام کرد که در میان آن‌ها، «سرو ابرکوه» با بیش ازچهار هزار و 500 سال قدمت در استان یزد، در رده دوم این لیست به چشم می‌خورد و به‌عنوان دومین ارگانیسم زنده روی زمین معرفی شد. «مسوسلاه» در کوهستان‌های کالیفرنیای آمریکا، با سنی معادل چهارهزار و 800 سال، کهنسال‌ترین میراث طبیعی دنیاست. درختی به نام «آلرک» در پارک ملی شیلی با 3600 سال عمر در ردیف سوم و درخت سروی به نام «سناتور» با 3400 سال عمر در پارک ملی فلوریدا، در رده چهارم قرار دارند. چند سال پیش هم دانشمندان کشور ژاپن و روسیه پس از بازدید از «سرو ابرکوه»، عمر آن را تا هشت هزار سال تخمین زدند اما الکساندر روف، دانشمند روسی عمر این درخت را بین چهار هزار تا چهار هزار و500سال برآورد کرده است. جالب است بدانید که مارکوپولو در خاطرات سفرش به ایران می‌نویسد: «یکی از چند سروی که در ایران دیده ام ،سرو خوش بالای ابرکوه است که همچون آبشاری سبز از آسمان روی زمین تنیده ابرکوه فرو می‌آید و از هر طرف که وارد ابرکوه شوی، سرو کهنسال و پرطراوت مانند چراغ دریایی سبزی ما را به بندر دریای کویر و خورشید تابان فرا می خواند».حمدا...  مستوفی هم در کتاب «نزهت القلوب» که در سال 740هجری قمری تالیف شده، درباره این سرو آورده است :« آنجا سروی است که در جهان شهرتی عظیم  دارد. چنانكه سرو کشمیر و بلخ شهرتی داشته و اکنون این از آن‌ها بلندتر و بزرگ تر است».

کاشت توسط   زرتشت

در اسطوره‌های ایرانی «سرو ابرکوه» را با عنوان «درخت زرتشت» یاد کرده اند و کاشت این سرو را به حضرت زرتشت نسبت می دهند و معتقدند که زرتشت، وقتی در اسفند به ابرکوه رسید، بذر سرو را در این دشت کاشت و به مردم این شهر نوید داد که درختی ماندگار در شهرشان خواهند داشت که تاریخ پادشاهان را از سر می گذراند و در کتب چنین آمده است:«زرتشت ، چون موسم اسپند به ابرکوه رسید، با دست خود بذر سرو بر این دشت فشاند و بر مردمان نوید داد که درختی در آن میان بماند تا ببیند درفش فرزندش بهرام، پادشاه صبح دم رستاخیز را».

کاشت توسط پسر نوح

برخی دیگر از مورخان معتقدند نهال این درخت را «یافث» ، «پسر نوح نبی» پس از طوفان معروف، در محل فعلی غرس كرده است. یافِث در عهد عتیق به عنوان یکی از پسران نوح نامیده شده است. در میان مردم او به عنوان جوان‌ترین پسر نوح معروف شده ولی برخی متون او را پسر ارشد نوح می‌دانند. او و همسرش از جمله کسانی بودند که سوار کشتی نوح شده و نجات یافتند.

سرو ابرکوه، نماد ایرانیان

«نماد سرو به‌عنوان یکی از نمادهای مهم در ایران باستان شناخته می‌شود. در نگاره‌ها و آثار باستانی مانند حجاری‌های دوره هخامنشی در تخت جمشید، نماد درخت و به‌طور خاص، سرو آورده شده است.

در فرهنگ ایرانیان قدیم آمده است : سرو به‌دلیل آن که درختی همیشه سبز است، همواره در ایران اهمیت خاصی داشته است و سرو کهنسال ابر كوه نیز که آن را سرو زرتشت می‌نامند، نمادی از همین امر به شمار می‌رود.

نشر این خبر با یاد ناشر"سرزمین جاوید" شایسته است